Ο Διόνυσος ανήκει στις ελάσσονες πλην όμως σημαντικές θεότητες του αρχαιοελληνικού πανθέου, καθώς η λατρεία του επηρέασε σημαντικά τα θρησκευτικά δρώμενα της ελλαδικής επικράτειας. Ο Διόνυσος ως μυθολογική οντότητα «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος. Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή σοφία ή το αρχέτυπο του Κατεργάρη, παρόν σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Διόνυσος γεννιέται από τον μηρό του πατέρα του, στη Θήβα όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια, και παραδίδεται σε δώδεκα νύμφες ή υδάτινα πνεύματα, τις Υάδες, οι οποίες γίνονται τροφοί του θεϊκού παιδιού.
Γιος του Δία και της Σεμέλης κόρης του Κάδμου ο Διόνυσος διασώζεται από τις φλόγες που έζωσαν το παλάτι του πατέρα της -μετά από την εμφάνιση του Δία σε όλο του το μεγαλείο- χάρη στην παρέμβαση της Γης, που άφησε τον κισσό να τυλίξει τους κίονες του ανακτόρου και να διασώσει το θείο βρέφος. Ο Δίας τοποθέτησε το βρέφος στον μηρό του εν αγνοία της Ήρας και το έβγαλε στο φως την κατάλληλη στιγμή, όταν ολοκληρώθηκε η κύησή του.
 |
| Κύλικα κεραμική, Ύψος 13,6 εκ. Διάμετρος 30,5 εκ. Κρατική συλλογή αρχαιοτήτων και Γλυπτοθήκη Μόναχο. |
<< πρώτα πρώτα γλυκόπιοτο, ευωδιαστό κρασί έτρεξε σαν ρυάκι μέσα στο μαύρο σκαρί και σηκώθηκε μυρωδιά ουράνια, κι όλους τους νάυτες κυρίευσε κατάπληξη, μόλις το είδαν. Και με μιάς ένα κλήμα απλώθηκε κι από δω κι από κει ως την άκρη του πανιού, και πολλά τσαμπιά κρεμόταν από πάνω του. Κι ένας σκούρος κισσός τυλίχτηκε στο κατάρτι, ολάνθιστος και πάνω του ανέβαιναν πλούσιοι καρποί, κι όλες οι θέσεις των κουπιών καλύφθηκαν με γιρλάντες [.....] Όμως ο θεός άλλαξε σε τρομερό λιοντάρι εκεί πάνω στην άκρη του καραβιού[....] και ξαφνικά το λιοντάρι όρμηξε πάνω στο κυβερνήτη και τον άρπαξε, κι όταν οι ναύτες το είδαν, πήδησαν έξω από το πλοίο όλοι μαζί μέσα στη λαμπερή θάλασσα, ξεφεύγοντας από μα κακή μοίρα, και μεταμορφώθηκαν σε δελφίνια>>.
(Ομηρικοί Ύμνοι 7, Ύμνος στον Διόνυσο)
Πηγές
