Εμφανίστηκε σπάνιο πορτραίτο της «Πάπισσας» του Βελάσκεθ.

 

Από τον Οίκο Sotheby's

  Για περίπου 300 χρόνια, ο πίνακας αυτός θεωρείτο ότι ήταν χαμένος, ή ότι είχε καταστραφεί. Όμως, σήμερα, η προσωπογραφία μίας από τις πιο ενδιαφέρουσες γυναικείες προσωπικότητες στην Ιστορία, επανήλθε στο φως στο Άμστερνταμ, αποκαταστάθηκε και τον επόμενο μήνα θα βγει σε δημοπρασία από τον Οίκο Sotheby's.

  Πρόκειται για τον πίνακα «Το πορτρέτο της Ολυμπίας Μαϊνταλκίνι Παμφίλι» - που φιλοτέχνησε στα μέσα του 17ου αιώνα ο επιφανής Ισπανός ζωγράφος Ντιέγκο Βελάσκεθ - ο οποίος υποβλήθηκε σε εξαντλητικές εξετάσεις για να διαπιστωθεί η αυθεντικότητά του και κατόπιν για να αποκατασταθεί, προτού έλθει η στιγμή που θα παρουσιασθεί στους επίδοξους πλειοδότες του, 18 μήνες μετά την απόκτησή του από τον ολλανδικό Οίκο δημοπρασιών. Με εκτιμώμενη τιμή στα 2-3 εκατ. στερλίνες, τον πίνακα θα διεκδικήσουν μεγάλοι συλλέκτες και διεθνή μουσεία, καθώς όπως τονίζει ο Τζέιμς ΜακΝτόναλντ, ειδικός σε κλασσικούς ζωγράφους του Sotheby's «ο Βελάσκεθ είναι ένας από τους αδιαφιλονίκητους τιτάνες της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ζωγραφικής. Η προσωπογραφία αυτή αναμφίβολα εξερεθίζει το ενδιαφέρον και των ειδικών, αλλά και των θαυμαστών του Βελάσκεθ».

  Επίσης, το μεγάλο ενδιαφέρον για τον πίνακα οφείλεται και στη μυθολογία που τον περιβάλλει, καθώς αναπαριστά μία από τις πιο χειριστικές, φιλάργυρες και με μεγάλη επιρροή γυναίκες του 17ου αιώνα στη Ρώμη. Ο Ολυμπία Μαϊνταλκίνι Παμφίλι ήταν η «σκιώδης δύναμη» πίσω από τον παπικό θρόνο και νύφη, αλλά και - όπως θρυλείται - ερωμένη του Πάπα Ιννοκέντιου του 10ου. Η επονομαζόμενη και «Πάπισσα» (Παπέσσα), η Ντόνα Ολύμπια ήταν διαπρύσια φεμινίστρια, που συγκεφαλαίωνε ισόποσα μέσα στη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα της τα χαρακτηριστικά της πόρνης και της καλόγριας. Σύμφωνα με τη συγγραφέα του βιβλίου «Ερωμένη του Βατικανού, η αληθινή ιστορία της Ολυμπίας Μαϊνταλκίνι», ήταν μία «μπαρόκ αστέρας του ροκ»: «Γυναίκες απ' όλη την καθολική επικράτεια έρχονταν στη Ρώμη και κάθονταν έξω από το παλάτι της για να ζητωκραυγάσουν στο πέρασμα της άμαξάς της».

To πορτραίτο της Πάπισσας και του Ιννοκέντιου Χ από τον Βελασκέθ.

  «Δεν μπορούσαν να πιστέψουν πώς μία γυναίκα με τέτοια ταπεινή καταγωγή μπόρεσε να ανέλθει σε τέτοια αξιώματα, διοικώντας τις υποθέσεις του παπικού κράτους και της Καθολικής Εκκλησίας, ενός θεσμού όπου οι γυναίκες -τότε, αλλά και τώρα- αποκλείονται από κάθε βαθμίδα της εξουσίας του», προσθέτει η ίδια. Η Ντόνα Ολύμπια καθόριζε την εξωτερική πολιτική και διόριζε καρδιναλίους. Βασιλείς και εστεμμένες απ' όλη την Ευρώπη της έστελναν δώρα, χρυσό και διαμάντια, για να αποσπάσουν την εύνοιά της. Ο Πάπας Ιννοκέντιος δεν ελάμβανε καμία απόφαση, εάν πρώτα δεν συμβουλευόταν τη νύφη του: «οι κάτοικοι της Ρώμης άπλωναν επιγραφές πάνω από κάθε αναφορά με το όνομα του Πάπα, που έγραφαν Πάπας Ολυμπία 1η. Χαράσσονταν δε μετάλλια με τη μορφή της φέρουσα την παπική τιάρα και καθισμένη στον θρόνο του Αγίου Πέτρου», προσθέτει η Χέρμαν. Ο Ιννοκέντιος Χ έβαλε παπική τιάρα σε ηλικία 72 ετών, εκείνα τα προχωρημένα χρόνια ήταν υπό την απεριόριστη επιρροή της χήρας του αδελφού του, η οποία στη Ρώμη ονομάστηκε papissa για τα μάτια του. 

   Οι άνθρωποι στο παπικό περιβάλλον τη μισούσαν και τη φοβόντουσαν συνάμα. Ένας καρδινάλιος μάλιστα οίκτιρε «την τερατώδη δύναμη μίας γυναίκας μέσα στο Βατικανό». Ένας άλλος σύγχρονός της τόνιζε πως ποτέ άλλοτε ένας Πάπας είχε επιτρέψει «να άγεται και να φέρεται με τόσο απόλυτο τρόπο από μία γυναίκα», ενώ άλλος καρδινάλιος ονείδιζε το γεγονός ότι η διακυβέρνηση της Ρώμης «βρισκόταν στα χέρια μίας πόρνης». Μία πλειάδα από καλλιτέχνες της Ρώμης, ζωγράφοι, μουσικοί, θεατρικοί συγγραφείς, έχαιραν της προστασίας και της βοήθειάς της. Αυτή βρισκόταν πίσω από την παραγγελία για την κατασκευή της Πηγής των Τεσσάρων Ποταμών (Φοντάνα ντέι Κουάτρο Φιούμι), το εκθαμβωτικό συντριβάνι στην Πλατεία Ναβόνα, που σήμερα είναι ένα από τα πιο δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα στην Αιώνια Πόλη. 

  Λίγο μετά τον θάνατό της από βουβωνική πανώλη, το 1657, η Καθολική Εκκλησία έσπευσε να ξεριζώσει κάθε ίχνος αυτής της τολμηρής γυναίκας που κυβερνούσε τους πάντες.

 Πολλά χρόνια νωρίτερα όμως, ο Βελάσκεθ πραγματοποιούσε το δεύτερο ταξίδι του στη Ρώμη και η διάσημη αυτή γυναίκα κάθισε ως μοντέλο του: «ο χρωστήρας του συνέλαβε τον χαρακτήρα της και σε αυτήν την προσωπογραφία μπορεί κάποιος να δει την αυστηρή και αταλάντευτη προσωπικότητά της», τονίζει ο ΜακΝτόναλντ. Οι ιδιοκτήτες του πίνακα αυτού --που συνοδευόταν από το πορτραίτο του «Καρδινάλιου Καμίλο Μασίνι», το οποίο ανήκει στο Κίνγκστον Λέισι, στο Ντόρσετ-- καταγράφονταν ανελλιπώς έως το 1724, οπότε και τα ίχνη του χάνονται, όπως προσθέτει ο ΜακΝτόναλντ.

  Σήμερα έχει γίνει γνωστό, πως ο πίνακας κατέληξε στην Ολλανδία, όπου στη δεκαετία του '80 εκτέθηκε σε δημοπρασία υπό την περιγραφή «ανώνυμου, της Ολλανδικής σχολής». Αγοράσθηκε από ιδιώτη συλλέκτη, ο οποίος τον κληροδότησε στον επόμενο του ιδιοκτήτη.

  «Όταν μας έφεραν στον Sotheby's τον πίνακα, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα ότι επρόκειτο για έναν Βελάσκεθ. Όμως ένας συνάδελφος εντόπισε ένα μονόγραμμα και έναν αριθμό αρχείου στο πίσω μέρος του. Είδα λίγο αργότερα τον πίνακα και δεν είχα την παραμικρή αμφιβολία πως, παρόλο που είχε υποφέρει από το πέρασμα του χρόνου, επρόκειτο για το πορτραίτο που ο Βελάσκεθ φιλοτέχνησε με θέμα την Ντόνα Ολυμπία».

   Ο Οίκος έθεσε τον πίνακα στη διάθεση των ειδημόνων για τη ζωγραφική του Βελάσκεθ στη Βρετανία και σε όλον τον κόσμο. Όπως θυμάται ο ΜακΝτόναλντ «λίγο, λίγο, το ψηφιδωτό συμπληρωνόταν στη θέση του. Ήταν πολύ εντυπωσιακό. Όποιος έβλεπε τον πίνακα μαγευόταν από αυτόν, που για πολύ καιρό θεωρούνταν χαμένος και πιθανώς κατεστραμμένος για πάντα, αλλά τώρα αναδυόταν από τις στάχτες του».

 

Copyright Έλενα Παπάζη

Πηγές

Descubrir el Arte

Ένα άγαλμα με ανθρώπινα δόντια.

  

    Ένα άγαλμα του Ιησού ηλικίας 300 ετών σε μια μικρή πόλη του Μεξικού,  ανακαλύφθηκε  τυχαία ότι έχει ανθρώπινα δόντια με τις ρίζες τους. Κανένας δεν ξέρει από που προήλθαν τα δόντια. Σε μια θρησκευτική παράδοση από παλαιότερες εποχές, ήταν κοινό για τους ανθρώπους να δωρίζουν μέρη του ανθρώπινου σώματος στις εκκλησίες τους.  Ανθρώπινα μαλλιά ή δόντια σκαλισμένα από οστά ζώων συχνά κοσμούσαν αγάλματα, αλλά μέχρι τώρα, κανείς δεν είχε δει ποτέ ανθρώπινα δόντια σε ένα άγαλμα.

   Το άγαλμα βρισκόταν στο στάδιο της αποκατάστασης και οι ακτίνες Χ αποκάλυψαν τα ανθρώπινα δόντια που βρέθηκαν σε εκπληκτικά καλή κατάσταση. Είναι ασαφές αν προέρχονται από άτομο ζωντανό ή νεκρό ή από πολλούς ανθρώπους. Άλλο τόσο πιθανό να τα έχουν βγάλει με βίαιο τρόπο για να τα προσφέρουν στον Ιησού. Ακόμα πιο περίεργο είναι, ότι το στόμα του αγάλματος είναι κλειστό, έτσι ώστε τα δόντια δεν είναι ορατά εκτός και αν σκόπιμα κοιτάξουμε στο εσωτερικό του στόματος. Πρακτικά δεν υπήρχε κανένας λόγος να γίνει κάτι τέτοιο. 

 Παρ΄όλα αυτά, χωρίς να αφαιρέσουν τα δόντια, οι ερευνητές θέλουν να προσδιοριστεί η ηλικία και το φύλο του δότη. Για έναν σύγχρονό μας άνθρωπο, αυτό φαίνεται τρελό. Αλλά ο τρόπος που σκέφτονταν το σώμα στις λατρείες ήταν εντελώς διαφορετικός από τον δικό μας.

Πηγές

Vice.gr

Τι έργα τέχνης άλλων δημιουργών αγόραζαν οι μεγάλοι ζωγράφοι ;

  

Eugène Delacroix, Hercules rescuing Hesione, study for the lunette in the Salon de la Paix, Hôtel de Ville, 1852

 Η έκθεση «Painters’ Paintings: From Freud to Van Dyck» έριξε φως στο προσωπικό γούστο οκτώ μεγάλων ζωγράφων. Στην έκθεση, που εκτεινόταν σε περισσότερα από πεντακόσια χρόνια ιστορίας της τέχνης, παρουσιάστηκαν ογδόντα πέντε έργα, τα οποία ανήκαν στις προσωπικές συλλογές των Φρόιντ, Mατίς, Ντεγκά, Leighton, Lawrence, Reynolds και Βαν Ντάικ.

Jean-Baptiste-Camille Corot, «Ιταλίδα ή Γυναίκα με κίτρινο μανίκι (L'Italienne)», περίπου 1870 © The National Gallery, London

   Την έμπνευση γι’ αυτή την έκθεση έδωσε ένας πίνακας που ανήκε σε ζωγράφο, η «Ιταλίδα» του Ζαν-Μπατίστ Καμίλ Κορό, έργο που δώρισε στο βρετανικό έθνος μετά τον θάνατό του το 2011 ο Λούσιαν Φρόιντ. Στη διαθήκη του ο ζωγράφος ανέφερε ότι η πράξη του αυτή έγινε σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς το Ηνωμένο Βασίλειο που τον δέχτηκε με θέρμη, μαζί με την οικογένειά του, όταν κατέφυγε εκεί κυνηγημένος από τους ναζί. Ο Φρόιντ, με τη διαθήκη του, όριζε ότι ο πίνακας θα έπρεπε να εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη, ώστε να τον χαίρονται οι μελλοντικές γενιές.

Paul Gauguin, Young Man with a Flower behind his Ear, 1891

 Ο Φρόιντ μάζευε έργα των Σεζάν, Auerbach, Ντεγκά και Constable, ενώ ο Ντεγκά επέλεγε κομμάτια των Πισαρό, Γκωγκέν, Mανέ, Ντελακρουά και Ρουσσώ. Η συλλογή του Mατίς, στην οποία πρωταγωνιστεί ο Πικάσο, περιλαμβάνει επίσης έργα των Ντεγκά, Σεζάν, Γκωγκέν και Signac, ενώ ο Reynolds προτιμούσε Ρέμπραντ και Gainsborough και ο Βαν Ντάικ τεράστια έργα του Τισιανού.

   Η απόκτηση της «Ιταλίδας» προκάλεσε το ενδιαφέρον για τις συλλογές των ζωγράφων και μια σειρά από συζητήσεις σχετικά με τα κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγουν έργα τέχνης, καθώς και για το κατά πόσο αυτά στη συνέχεια τους επηρεάζουν – όσο για την «Ιταλίδα», αυτή επανεκτιμήθηκε ως έργο, με την οπτική του Φρόιντ ακόμα και να επισκιάζει τον ίδιο τον πίνακα του Κορό.  Με έργα-δάνεια από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, από τη Νέα Υόρκη και τη Φιλαδέλφεια ως την Κοπεγχάγη και το Παρίσι, ενώ κάποια από αυτά δεν είχαν εκτεθεί στο κοινό για αρκετές δεκαετίες.

Οι ζωγράφοι συχνά επέλεγαν έργα που είχαν γι’ αυτούς συναισθηματική και καλλιτεχνική αξία, δεν λείπουν οι περιπτώσεις που απέκτησαν πίνακες ανταγωνιστών τους ή με καθαρά κερδοσκοπικές προθέσεις. Τα έργα από τις συλλογές αυτών των καλλιτεχνών αντιπαρατίθενται με μια σειρά από δικά τους έργα ζωγραφικής, αναδεικνύοντας τις συνδέσεις μεταξύ της δικής τους δημιουργικής παραγωγής και της τέχνης μαζί με την οποία έζησαν. Αυτά τα ζευγαρώματα και οι αντιπαραθέσεις ρίχνουν νέο φως τόσο στα έργα ζωγραφικής όσο και στη δημιουργική διαδικασία των ζωγράφων που τους ανήκαν, δημιουργώντας έναν δυναμικό και πρωτότυπο διάλογο ανάμεσα στην κατοχή και στη ζωγραφική δημιουργία.

Paul Cézanne, Three Bathers, 1879-1882

  Ο Matisse άρχισε να αποκτά φωτογραφίες πολύ πριν συναντήσει την επιτυχία και είχε την πολυτέλεια να το κάνει. Η συλλογή του μεγάλωσε επίσης μέσω δώρων και ανταλλαγών με συναδέλφους καλλιτέχνες. Αντάλλαξε περίφημα φωτογραφίες με τον Πικάσο: έστειλε στον Ισπανό καλλιτέχνη ένα σχέδιο το 1941 ως ευχαριστώ για τον Πικάσο που φρόντιζε για το τραπεζικό του θησαυροφυλάκιο στο κατεχόμενο Παρίσι.

  Ο Πικάσο απάντησε με το μεγαλοπρεπές, θεαματικά θλιβερό «Πορτρέτο της Ντόρα Μάαρ» (1942, Ευγενική προσφορά της γκαλερί Elkon, Νέα Υόρκη), που στάλθηκε στον Ματίς ως παρών, μετά από δεκαετίες μιας περίπλοκης φιλίας που χτυπήθηκε με αντιπαλότητα. Το Fine Signac («The Green House», Βενετία, 1905, Ιδιωτική Συλλογή) απεικονίζει την πρακτική του Matisse να ανταλλάσσει έργα τέχνης με φίλους ζωγράφους, ενώ ένα εμβληματικό έργο του Cézanne , «Three Bathers» (1879–82, Petit Palais, Musée des Beaux-Arts de la Ville de Paris) δείχνει πώς οι εικόνες που κατείχε ο Matisse εξυπηρετούσαν απευθείας τη δική του τέχνη.

The greenhouse ,Mattise

  Αφού το αγόρασε το 1899 - τότε μεγάλη οικονομική θυσία - ο Matisse το κράτησε για 37 χρόνια, κατά τα οποία, είπε, «το γνώρισε αρκετά καλά, αν και [ήλπιζε, όχι εξ ολοκλήρου». Αυτός ο πίνακας και ο Γκογκέν «Νεαρός άνδρας με ένα λουλούδι πίσω από το αυτί του» (1891, Περιουσία από μια διακεκριμένη ιδιωτική συλλογή - ευγενική προσφορά του Christie's) πληροφόρησαν το τολμηρό, απλοποιημένο στυλ του Ματίς, καθώς το έργο του εξελισσόταν σε μεγαλύτερο βαθμό αφαίρεσης, προφανές στο φαντασμαγορικό γλυπτό του «Επιστροφή ΙΙΙ» (1916–17, Κέντρο Πομπιντού, Mnam/Cci, Παρίσι), δανειζόμενος από τη Σεζάν του.

Hilaire Germain Edgar Degas, Combing the Hair ('La Coiffure'), about 1896

  Γνωρίζουμε ελκυστικά ελάχιστα για τις συνθήκες γύρω από την αγορά του Ματίς του Degas's Combing the Hair (περίπου το 1896, η Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο) ωστόσο ο πίνακας μπορεί να προβληθεί από την άποψη του έργου του ίδιου του Ματίς, πλούσιου σε τέτοιες σκηνές - όπως αντικατοπτρίζεται στο «The Unattentive Reader» (1919, Tate).

Pablo Picasso, Portrait of a Woman: Dora Maar, 20 January 1942

 Το «La Coiffure» του Ντεγκά, το 1936 από τον ζωγράφο, ο οποίος το είχε αποκτήσει το 1918. Ο Ντεγκά, ωστόσο, ήταν ο πιο ενθουσιώδης συλλέκτης από όλους κι ένας από τους μεγαλύτερους της εποχής του. Αγόραζε πίνακες για να υποστηρίξει τους φίλους του και τους συναδέλφους του ιμπρεσιονιστές, να διερευνήσει το δικό του στυλ ή απλώς για να αποτίσει φόρο τιμής σε ήρωες. Μερικά από τα αποκτήματά του μπορεί να δει σήμερα ο επισκέπτης, ανάμεσά τους και το βανδαλισμένο αριστούργημα του Μανέ «Η εκτέλεση του Μαξιμιλιανού», για την αγορά και την αποκατάσταση των κομματιών του οποίου κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες, μετά τον θάνατο του φίλου του.

Edouard Manet, The Execution of Maximilian, about 1867-8

    Αγόρασε μεγάλο αριθμό έργων τέχνης από τους ήρωές του Ingres ( Οιδίποδα και η Σφίγγα , περίπου το 1826, και η Angelica που σώθηκαν από τον Ruggiero , 1819–39, τόσο η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου) όσο και η Delacroix («Ο Ηρακλής διασώζει την Hesione», 1852, Ordrupgaard, Κοπεγχάγη και «Μελέτη του ουρανού στο ηλιοβασίλεμα», 1849–50, το Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο), εστιάζοντας την προσοχή του σε πίνακες που είχαν ιδιαίτερη συναισθηματική σημασία για αυτόν και συλλέγοντας αυτά τα έργα ως πράξη τιμής. Υποστήριξε επίσης αγωνιζόμενους καλλιτέχνες - Gauguin, Sisley - αγοράζοντας τα έργα τους (Sisley, "The Flood. Banks of the Seine", Bougival, 1873, Ordrupgaard, Copenhagen), παρέχοντάς τους την απαραίτητη οικονομική υποστήριξη.

Edouard Manet, Woman with a Cat, about 1880-2

«Τα έργα τέχνης είναι πρότυπα που θα μιμηθείτε και ταυτόχρονα αντίπαλοι που θα καταπολεμήσετε» έλεγε ο Joshua Reynolds και φαίνεται ότι αυτό το πνεύμα διέπνεε τις συλλογές των ζωγράφων-συλλεκτών. Σήμερα μπορούμε να ρίξουμε μια κρυφή ματιά στην καθημερινότητα των σπουδαίων αυτών καλλιτεχνών και να δούμε τα έργα που επέλεγαν να κρεμάσουν στον τοίχο του σπιτιού τους, μαζί με τα δικά τους. 

copyright  Έλενα Παπάζη

Πηγές

The National Gallery