Οι στοχασμοί του Ιακώβου Πολυλά για την Ωραία τέχνη

Περί ωραίας τέχνης

Α) Η τέχνη όταν εκφράζει την άψυχη φύση είναι ευτυχισμένη αν φτάσει να την ενθυμίσει- και φαίνεται πάντα κατώτερη από την φύση- το ιδανικό del paesaggio είναι πάντα κατώτερο από τις πραγματικές θεωρίες που βρίσκονται στη φύση. Το αντίθετο συμβαίνει στις άλλες τέχνες όταν έχουν αντικείμενο τον άνθρωπο. Η γλυπτική, η ζωγραφική, η μουσική, η ποιητική- κάθε μια στον ανώτερο βαθμό, δύνανται να παραστήσουν ένα ιδανικό ανώτερο πολύ της φύσης. Αυτό ίσως προέρχεται από τη διαφορά των μέσων που έχουν αυτές οι διάφορες τέχνες. Τα μέσα της τέχνης del paesaggio είναι περιορισμένα. Το  αντικείμενο της είναι μέσα στο διάστημα. Αυτή πρέπει να περιορίσει το μεγαλοπρεπές της φύσεως σε μικρό διάστημα-να το σμικρύνει για να παραστήσει ένα όλον.

Β) Η θεωρητική ανάλυση καλλιτεχνημάτων είναι έργο αποσυνθετικό, στο οποίο η ψυχή αχώριστη όπως είναι από το σώμα, στήνεται κάτω από τη σμίλη του ανατόμου. Δύσκολο είναι να το εξετάσει κάποιος και να το κρίνει με το φως οποιασδήποτε θεωρίας. Διότι κάθε έργο της φαντασίας μετέχει και του ατομικού ιδιώματος του καλλιτεχνικού και όταν συμβαίνει αυτό να απλώνεται σε όλη τη περιοχή της τέχνης , η κριτική δε δύναται να εφαρμόσει τη στάθμη της. Τη δυσκολία αυτή απαντούμε σε όλους τους ποιητές μικρους και μεγάλους, και λέμε μικρους και μεγάλους διότι αλοίμονο αν ο θαυμασμός και η λατρεία μας θα περιοριζόταν στους δύο ή τρεις μεγαλοτέχνες της ανθρωπότητας. Απέναντι του Ομήρου και του Αισχύλου, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης, απέναντι του Δάντη ο Αριόστο και ο Μαντζόνι, απέναντι του Sheakspeare o Byron και ο Τennyson μου φαίνονται ότι είναι μικροί, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι καλλιτέχνες, εάν καθένας από αυτούς με την ιδέα του πρωτοτύπου κάτι πρόσθεσαν στην επικράτεια της τέχνης.

Το αρχικό κείμενο βρισκόταν σε μια γλυκή ελαφρή καθαρεύουσα.

Πηγές

Ιακώβου Πολυλά Ανέκδοτα έργα, Νίκος Παγράτης-Δήμητρα Κούδα