Οι κήποι του Αλκίνοου

Ο Οδυσσέας στο παλάτι του Αλκίνοου, Βρετανικό Μουσείο. ο Έλληνας ήρωας με πανοπλία στα αριστερά που μιλούσε στον βασιλιά στους κήπους, φιγούρες που περνούσαν από πίσω συμπεριλαμβανομένης της συζύγου του Αλκίνοου βασίλισσα Αρετή και των υπηρέτριών της, ένα σιντριβάνι και το παλάτι πίσω από στυλό και καφέ μελάνι, γκρι-καφέ πλύσιμο,πάνω από μαύρη κιμωλία. Σχέδιο: Τζιοβάνι Μπατίστα Καστέλο

 Οι κήποι στον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο ήταν τόσο σημαντικοί πολιτιστικοί χώροι όσο και ουσιαστικοί συντελεστές της μεσογειακής επισιτιστικής οικονομίας. Αρχικά αφιερωμένος στην παραγωγή χρήσιμων οικιακών φυτών για το αγρόκτημα, ο κήπος εξελίχθηκε σε μια ιδιαίτερα επιθυμητή αστική και προαστιακή άνεση που συνδύαζε παραγωγικό, ελεύθερο και θρησκευτικό χώρο. Η συσχέτιση των κήπων με τους παραδείσιους περιβόλους των Περσών και ελληνιστικών βασιλιάδων ενθάρρυνε επίσης τη χρήση τους ως σύμβολα θέσης που σηματοδοτούσαν πλούτο και δύναμη. Οι κήποι χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως χώροι φιλοσοφικής ενασχόλησης και θρησκευτικής δραστηριότητας. Λειτουργούν ως δείκτης αποικιακής και ιμπεριαλιστικής πρακτικής, αντανακλώντας την επέκταση της ελληνικής και ρωμαϊκής επικράτειας μέσω της εισαγωγής νέων φυτών και της χρήσης της ελληνοποιητικής και ανατολίτικης τέχνης και αρχιτεκτονικής. Ως καλλιεργημένα μέρη που ορίζονται από την εγγύτητά τους στην αρχιτεκτονική, οι κήποι αναδείχθηκαν ως ιδανικός χώρος για να εξερευνήσετε τη διασταύρωση μεταξύ τέχνης και φύσης που αντιπροσωπεύεται στην ιδέα του locus amoenus («ευχάριστο μέρος») και του πολιτισμού της ρωμαϊκής βίλας.

Οι γνώσεις μας για την κηπουρική των Ελλήνων είναι πολύ περιορισμένες. Περιέργως όμως, ο μυθικός και παραμυθένιος κήπος του Αλκίνοου  έχει ένα σημαντικό κοινό χαρακτηριστικό με τα λίγα που καταγράφονται στους κήπους των ιστορικών χρόνων. Αυτός είναι ο αυστηρά χρηστικός χαρακτήρας του: χωρίζεται σε οπωρόκηπο, αμπέλι και κήπο με βότανα και πράσα κατα τον Όμηρο. 

Ο Κήπος του Αλκίνοου ήταν ένα από τα αρχέτυπα των ελληνικών κήπων που επηρέασαν τον σχεδιασμό των μεσογειακών κήπων μέχρι το τέλος της κλασικής εποχής. Οι ποιμενικοί ποιητές, και αργότερα ο Βιργίλιος και ο Οράτιος , απεικόνισαν τον κήπο ως ένα ιδανικό ρουστίκ αισθητικής και άφθονης γονιμότητας.

Οι μελετητές συνέκριναν τον κήπο του Αλκίνοου και το νησί της Καλυψούς . και τα δύο είναι locus amoenus με φρέσκες πηγές και οπωροφόρα δέντρα. Σημειώνονται ορισμένες διαφορές. Ο κήπος της Καλυψούς είναι καταπράσινος και προικισμένος με υπερφυσική αισθητική ομορφιά, ενώ ο κήπος του Αλκίνοου είναι απλός και παραγωγικός. Και οι δύο έχουν αμπέλια, αλλά εκεί που τα αμπέλια της Καλυψούς είναι βαριά με άσυλα σταφύλια, τα αμπέλια του Αλκίνοου θερίζονται από τους άντρες του. Τα δέντρα της Καλυψούς δεν καρποφορούν ενώ του Αλκίνοου είναι εξημερωμένα. Ο κήπος της Καλυψούς καλλιεργεί άγριες βιολέτες και βότανα, λαχανικά κουζίνας ή χρήσιμα γαστρονομικά βότανα. Οι βρύσες του Αλκίνοου παρέχουν νερό στους κατοίκους της πόλης, ενώ στη Καλυψώ ρέει ελεύθερα κατά μήκος της φυσικής τους πορείας. Ο κήπος της δίνει ευχαρίστηση μόνο στους θεούς ενώ του Αλκίνοου τείνει προς τους θνητούς.

Κλασικό Λεξικό της Οξφόρδης

Η προσωπική και κοινωνική σάτυρα του Σολωμού.

Διονύσιος Σολωμός, σκίτσο προσωπογραφίας 2024, Έλενα Παπάζη 

 Mια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατηγορία μέσα στην ποιητική παραγωγή του Σολωμού είναι τα σατιρικά του. Θα μπορούσαν να διακριθούν σε δύο θεματικές ομάδες, την προσωπική σάτιρα, που αντιπροσωπεύεται από τα νεανικά (1824), και η κοινωνική σάτιρα, όπως το 'Ονειρο, η τρίχα κ.α, που μολονότι έχουν ως αντικείμενα αναφοράς πραγματικά πρόσωπα της επτανησιακής κοινωνίας, δεν έχουν στενά προσωπικό χαρακτήρα, αλλά αποτελούν κείμενα κοινωνικής κριτικής που μαρτυρούν τον κοινωνικό και αξιοθετικό ρόλο του ποιητή. Ένα χαρακτηριστικό άξιοσημείοτο είναι η ευρηματικότητα και το καυστικό χιούμορ των σατιρικών του Σολωμού, που δείχνουν τη σχέση του με τη ντόπια σατιρική παράδοση. Ένα δεύτερο  είναι εκφραστική ευστροφία, η ωριμότητα και ο πλούτος της σατιρικής γλώσσας του Σολωμού, που καταρρίπτει το μύθο ότι ο ποιητής δεν ήξερε ελληνικά. Οι σάτιρες δείχνουν πως, όταν ο Σολωμός χειρίζεται το επτανησιακό ιδίωμα, δεν αντιμετωπίζει καμία εκφραστική δυσκολία, καθώς είναι όλες πολύστιχα και περίπου ολοκληρωμένα ποιήματα, δείγματα εκφραστικής δεξιοτεχνίας.

copyright: Έλενα Παπάζη

Έργο εικόνας: Έλενα Παπάζη

Η αλληγορία των δυο ζωγράφων

 Στον Πλίνιο (από τον οποίο αντλείται η πληροφορία) υπάρχει η εξής ιστορία: Οι δύο ζωγράφοι ο Ζεύξις και ο Παρράσιος μάλωναν για το ποιος είναι καλύτερος στην τέχνη τους.  Ο Ζεύξις για να ανταγωνιστεί τη τέχνη του  Παρράσιου είχε απεικονίσει πολλά σταφύλια τόσο αληθοφανή και φυσικά που πέταξαν και τα πουλιά, εξαπατημένα ότι ήταν αληθινοί οι καρποί. Ο Παρράσιος έπειτα πήγε στο έργο που είχε δημιουργήσει ο Ζέυξις και ζωγράφισε μια πολύ λεπτή κουρτίνα σαν κάλυμμα για τα σταφύλια και τον πίνακα. Ο Ζεύξις φαντάστηκε ότι είχε κερδίσει επειδή ακόμη και τα πουλιά εξαπατήθηκαν από την τέχνη του: Διέταξε, λοιπόν, για να δουν όλοι την τέχνη του, να αφαιρέσουν το υπόστρωμα του πίνακα. Πηγαίνοντας και ο ίδιος μπροστά από το πίνακα του άρχισε να τραβάει το λεπτό πέπλο που σκέπαζε την εικόνα, όταν επιτέλους παρατήρησε ότι δεν υπήρχε τίποτα να τραβήξει. Τότε φώναξε πολύ δυνατά ''με ξεπέρασες Παρράσι, τότε ξεγέλασε και τα πουλιά με τη σειρά σου''. Τότε ο Παράσσιος του απάντησε '' μα ξεγέλασα εσένα που είσαι άνθρωπος''.

Έπειτα από λίγο, ο Παρράσιος ζωγράφησε με τη σειρά του ,επίσης, πολλά σταφύλια σε ένα τραπέζι, τα οποία ένα αγόρι κουβάλούσε σε ένα καλάθι, τότε τα πουλιά πέταξαν ξανά για να φάνε τα σταφύλια. 

Αλλά ο Παρράσιος θύμωσε με τον εαυτό του λέγοντας ότι ''τα σταφύλια είναι καλύτερα ζωγραφισμένα από το αγόρι διότι αν το αγόρι είχε τελειοποιηθεί τεχνικά τα πουλιά θα είχαν απομακρυνθεί από αυτό και δεν θα είχαν πετάξει κοντά στην εικόνα των σταφυλλιών''.

Ο ένας καλλιτέχνης ξεπερνά τον άλλον. Κανείς δεν είναι τόσο τέλειος, βρίσκει τον κύριό του.

copyright Έλενα Παπάζη

Πηγή:

Lauremberg, Peter: Επτακόσιες εκλεκτές, χρήσιμες, αστείες και αξιομνημόνευτες ιστορίες και ομιλίες, συγκεντρωμένες από τους πιο διάσημους Έλληνες και Λατίνους γραφείς

Ποιοι ήταν οι Τρεις Μάγοι Βασιλείς;

Οι Τρεις Μάγοι , Βυζαντινό ψηφιδωτό, γ.  565 , Βασιλική του Sant'Apollinare Nuovo , Ραβέννα

 «Ο πρώτος στη σειρά λέγεται ότι ήταν ο Μελχιόρ (κατά τα Εβραϊκά Βασιλιάς του Φωτός), που βαπτίστηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον απόστολο Θωμά, αλλά πέθανε στη Σασσάρα της Αραβίας το έτος 70. Σύμφωνα με το μύθο, προσέφερε τον χρυσό στον νεογέννητο Χριστό μαζί με ένα μικρό χρυσό μήλο που μπορούσε να χωρέσει στο χέρι του βρέφους. Στα πορτρέτα παρουσιάζεται ως ένας νεαρός περίπου είκοσι ετών, τα υποδήματα του λέγεται ότι ήταν σε χρώμα υάκινθου συνυφασμένο με λευκό, και φορούσε ένα τουρμπάνι με πολύχρωμα πλεγμένα χρώματα όπου χρησιμεύε ως κάλυμμα κεφαλής. Ο δεύτερος, ονόματι Κάσπαρ , με ιμάτιο Μιλήσιο, κόκκινο μανδύα και υποδήματα σε χρώμα υάκινθου, τιμούσε τον Θεό με θυμίαμα , ως το μόνο δώρο που άξιζε στην υψηλότητα του. Ο τρίτος, μαυρισμένος και εντελώς γενειοφόρος, ο Balthasar ,που το όνομα είναι Χαλδαϊκό και βρίσκεται για πρώτη φορά στον προφήτη Δανιήλ, φορούσε μια κόκκινη ρόμπα με εναλλάξ λευκά και μιλησιακά υποδήματα. Όλα τα ενδύματα τους ήταν από συριακό υλικό.

Αυτοί οι σοφοί πάντα προκαλούσαν πολλά προβλήματα στους μελετητές, Οι θεολόγοι πιθανολογούν ότι κατάγονταν από τις περιοχές κοντά στον Ευφράτη, από την Αραβία, την Περσία ή τη Χαλδαία (Μεσοποταμία), που συνήθως αποκαλούνταν «Χώρες της Ανατολής» από όπου διακρίθηκαν μέσα από τη σοφία, την ευσέβεια και την αρετή. 

 Οι μάγοι-Βασιλείς θα μαζεύονταν κάθε χρόνο μια συγκεκριμένη μέρα στην κορυφή του βουνού για να αναζητήσουν το αστέρι της επαγγελίας το οποίο φάνηκε την ημέρα της Γέννησης από το όρος Vaus στην Ανατολή, στην περιοχή του ουρανού που ήταν σημαντική για την Ιουδαία. Την ίδια στιγμή ακούστηκε σε αυτούς μια ουράνια φωνή, που έλεγε: «Σήμερα έρχεται στον κόσμο ο Βασιλιάς των Ιουδαίων, που είναι η προσδοκία και ο άρχοντας των εθνών, πήγαινετε να τον αναζητήσετε και να τον προσκυνήσετε." Σύμφωνα με αυτή την ουράνια προφητεία ξεκίνησαν και ήρθαν σε δεκατρείς ημέρες (από τις 25 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου) στην Ιερουσαλήμ. Ήταν τρεις πολύ έξυπνοι άνθρωποι και έμπειροι σε όλες τις τέχνες, γι' αυτό και ευλογήθηκαν με αγιότητα.  Οι τρεις βασιλιάδες δεν ζούσαν μαζί, αλλά ο καθένας στη χώρα του . Ο Melchior ήταν βασιλιάς στη Νουβία, ο Balthasar στην Αιθιοπία και ο Caspar στην Ινδία, ζώντας στην πόλη Cassat. Οι τρεις συγκεντρώθηκαν σε αυτή την πόλη και έμειναν εκεί για τρεις μέρες για να προετοιμαστούν για το ταξίδι. Αν και η πόλη Κασσάτ απείχε 53 μέρες από τη Βηθλεέμ, οδηγηθήκαν εκεί σε δέκα ημέρες, όχι με τη δική τους δύναμη, αλλά με τη δύναμη εκείνου που τους κάλεσε μέσω του αστέρα. 

Κατά άλλη εκδοχή, η ιστορία των τριών βασιλιάδων δημιουργήθηκε με τον εξής τρόπο: οι μάγοι ήταν βασιλιάδες από την Περσία, την Αραβία και τη Σαβά, καλά ενημερωμένοι σε όλες τις επιστήμες και στα ιερά. Επειδή οι χώρες τους δεν ήταν μακριά η μία από την άλλη, συχνά μιλούσαν μεταξύ τους για τις επιστήμες και τις αρετές, όπως κάνουν οι έμπιστοι φίλοι. Ένας άγγελος εμφανίστηκε στους τρεις βασιλιάδες σε όνειρο τους τη νύχτα των Χριστουγέννων και τους είπε ότι ο Μεσσίας είχε τώρα γεννηθεί στον κόσμο και ότι ένα αστέρι θα έλαμπε μπροστά τους για να τον βρουν. Την ίδια στιγμή ο άγγελος έδειξε σε όλους ότι το ίδιο είχε ανακοινωθεί και στους άλλους δύο. Ξεκίνησαν και ακολούθησαν το αστέρι, που είχε σχηματίσει ο άγγελος από ένα αστείο υλικό, και όταν συναντήθηκαν στο δρόμο λίγο αργότερα, μίλησαν ο ένας στον άλλον για το φαινόμενο και συνέχισαν το δρόμο τους, ακολουθώντας πάντα το αστέρι που τους πλησίαζε και τους έδειξε τον δρόμο. Όταν έφτασαν στη Βηθλεέμ, βρήκαν το παιδί με τη Μαρία τη μητέρα του, έπεσαν κάτω και το προσκύνησαν. Για το δρόμο της επιστροφής ακολούθησαν άλλη διαδρομή ώστε να μη τους βρει ο Ηρώδης.

Σε ένα ημερολόγιο αγίων από την Κολωνία ιστορείται ότι, αφού είχαν υπομείνει πολλούς κόπους και κακουχίες για το Ευαγγέλιο, συνήλθαν και οι τρεις τους το έτος 54 σε μια πόλη με το όνομα Sewe, και έκαναν Θεία Λειτουργία μαζί. 

Λέγεται ότι απεβιώσαν και οι τρεις την ίδια χρονιά, ο Αγ. Melchior , 116 ετών, την 1η Ιανουαρίου μετά ο Balthasar , 112 ετών, στις 6 Ιανουαρίου και τέλος ο Caspar 109 ετών, στις 11 Ιανουαρίου. Όταν τους έβαζαν το ένα μετά το άλλο σε έναν κοινό τάφο, τα πτώματά τους λέγεται ότι άνοιξαν χώρο το ένα για το άλλο, έτσι ώστε ο πρώτος μετακινήθηκε προς τη μία πλευρά και άφησε το σημείο στα δεξιά του για τον δεύτερο και οι δύο τους έπειτα έδωσαν τη μεσαία θέση για τον τρίτο.

 Οι Τρεις Βασιλείς βρίσκονταν στο κλίτος μιας εκκλησίας που χρονολογούνταν από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, στην πλευρά της επιστολής.

Σύμφωνα με μια παλιά παράδοση, τα πτώματα βρέθηκαν από την Αγία Ελένη μεταφέρθηκαν από την Περσία στην Κωνσταντινούπολη, μεταφέρθηκαν στο Μιλάνο υπό τον αυτοκράτορα Εμμανουήλ (1143 έως 1180) και μετά την κατάκτηση αυτής της πόλης, από τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσα, το 1164 στην Κολωνία του Ρήνου, όπου τάφηκαν στην εκκλησία του καθεδρικού ναού.

 Ένα χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Ζήνωνα, το οποίο ο λαός ονόμασε δουκάτο των τριών σοφών, που λατρεύοταν σε εκείνην την εκκλησία από αμνημονεύτων χρόνων,  λέγεται ότι κατασκευάστηκε από τον χρυσό που, μαζί με το μύρο και το λιβάνι, οι σοφοί είχαν θυσιάσει στο μωρό Ιησού στη Βηθλεέμ, και ότι βρισκόταν στην κιβωτό στην οποία μεταφέρθηκαν τα σώματά τους στο Μιλάνο. 

Ως προς το γιατί είχαν μεταφερθεί τα οστά από την Κωνσταντινούπολη στο Μιλάνο, κάποιες πηγές αναφέρουν ως βασικό παράγοντα τον επίσκοπο του Μιλάνου Ευστόργιο Α΄, ο οποίος ήταν Έλληνας ευγενικής καταγωγής.

Κάθε χρόνο στη γιορτή των Θεοφανείων το χρυσό αυτό νόμισμα το έδειχναν στον κόσμο. Όταν η κιβωτός μεταφέρθηκε από την Κωνσταντινούπολη, δημιουργήθηκε ο θρύλος ότι δύο αγελάδες τραβούσαν το άρμα, χωρίς κόπο, όταν μια από αυτές δέχθηκε επίθεση και την έφαγε ένας λύκος, ο Ευστόργιος, που τα μετέφερε, άφησε τον λύκο να μπει αντί για την αγελάδα να τραβήξει το άρμα. 

  Στις 23 Ιουλίου, η κιβωτός μπήκε στην Κολωνία και έγινε δεκτή ένδοξα. Κηδεύτηκαν ανάμεσα σε ύμνους και τραγούδια. Όταν σηκώθηκαν τα σώματα από τα ράφια, υπήρχε μια τόσο υπέροχη μυρωδιά που όλοι όσοι ήταν παρόντες αναζωογονήθηκαν. Οι άνθρωποι  παρατήρησαν ότι η ευωδία των αγίων σωμάτων δεν ήταν η ίδια, αλλά διαφορετική και υπέροχη για το καθένα.

Τα λείψανά τους φυλάσσονται σε πολύτιμη θήκη στην οποία τα ονόματά τους είναι τοποθετημένα με ρουμπίνια. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν ακόμη 1.540 πολύτιμοι λίθοι στο ασημένιο και επίχρυσο καπάκι με πολλά γλυπτά. Η εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγ. Τρεις Βασιλείς στις 6 Ιανουαρίου που σχετίζεται με τα Θεοφάνια του Κυρίου μας.

Copyright

επιμέλεια Έλενα Παπάζη

Πηγή:

Πλήρης λεξικόν αγίων, Τόμος 1. Augsburg 1858, σ. 567-570.

Πλήρης λεξικόν αγίων, Τόμος 4. Augsburg 1875, σ. 405-407.

Πλήρης λεξικόν αγίων, Τόμος 1. Augsburg 1858, σελ. 377.

Η αναθεματική εικόνα που εξιστορεί μια περιπέτεια του Ιωάννη Καποδίστρια

 

 Η εικόνα της Θεοτόκου στο τύπο της Σκοπιώτισσας στα μέσα του 18ου αιώνα βρισκόταν όπως μαρτυρεί η παράδοση στο υπνοδωμάτιο του Καποδίστρια και είναι ανώνυμου ζωγράφου. Σύμφωνα με τη προφορική παράδοση, στα χρόνια της παραμονής του Ιωάννη Καποδίστρια στην Κέρκυρα, ένας μοναχός, του οποίου δεν διασώθηκε το όνομα, ενώ προσεύχοταν, είδε σε όραμα ένα αφηνιασμένο άλογο να έχει ρήξει τον αναβάτη του και να τον σέρνει. Διέκοψε την προσευχή, βγήκε έξω από τη μονή και βρέθηκε πράγματι μπροστά στη σκηνή που είχε οραματισθεί. Έτρεξε και έσωσε τον άνθρωπο, ο οποίος ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας. Συνέπεια του γεγονότος αυτού υπήρξε η ιστόρηση της εικόνας. Στο επάνω μέρος της εικόνας και κάτω από τον Οφθαλμό του Θεού εικονίζονται μέσα σε δόξα ο Άγιος Σπυρίδωνας και η μάρτυς Σοφία.

Πηγές

Βυζαντινή κι Μεταβυζαντινή τέχνη στη Κέρκυρα,1994

Το χρονικό του θαύματος της πολιορκίας του 1716 και ο αντίκτυπος του στον Λόγιο Δε Βιάζη

Μάχη μεταξύ Βενετών και Τούρκων στην Κέρκυρα, 1716''(Οθωμανικός-Βενετικός Πόλεμος 1714-1718) : η Πολιορκία της Κέρκυρας

  Τους αποκλεισμούς και τις πολιορκίες των Τούρκων στη Κέρκυρα που πραγματοποιήθηκαν από τις 8 Ιουλίου εώς τις 22 Αυγούστου 1716 υπερασπίστηκε η Δημοκρατία της Βενετίας μέσω του Στρατηγού Schulenburg.

  Εν μέσω σοβαρών και συνεχών συμβάντων ο Στρατάρχης Schulenburg τον Φεβρουάριο του 1716 μερίμνησε ώστε να εξετάσει με μεγάλη επιμέλεια την κατάσταση του φρουρίου και των οχυρώσεων του νησιού. Βρίσκοντας την δυστυχώς στην ατυχέστερη δυνατή κατάσταση από την παραμέληση. 

 Το φρούριο στερούνταν της αναγκαίας φρουράς, πολεμοφοδίων, τεχνικών εργαλείων και θάρρους. Οι εξωτερικές πύλες ήταν ανοικτές, τα πυροβόλα κείτονταν στο έδαφος και τα εσωτερικά και εξωτερικά έργα ήταν ατελέστατα.

  Η οχύρωση ελλιπής, η φρουρά ασθενούσε και τα εφόδια σπάνιζαν για τη κυβέρνηση του Αγίου Μάρκου. Κατά την αποβίβαση των Τούρκων στο νησί δεν αριθμούσε περισσότερους από 2500 άνδρες στους οποίους προστέθηκαν 3000 Κερκυραίοι.

  Επί των τειχών, άνδρες γυναικες ,παιδιά και γέροντες, κληρικοί και αστοί, χριστιανοί και ισραηλίτες, προστρέξανε κατά τις οδυνηρές εκείνες μέρες με όπλα, λίθους και ζέοντος ελαίου, συνέτριψαν τις μαινόμενες ορδές των Τούρκων. Μαζί τους πάντα και ο αγαθός δαίμων του νησιού, να το διαφυλάσσει.

  Την 4η Ιουλίου αποσύρθηκαν τα δυο μικρά κάτεργα τα οποία φύλαγαν παρά την Κασσιόπη και ανέφεραν ότι εχθρικός στόλος είχε ήδη εισέλθει στο βόρειο στενό του νησιού. Κατά την 5η ο στόλος εμφανίζεται με 60 και πλέον τετράγωνων ιστίων και πλήθος άλλων μεταγωγικών πλοίων και αποβίβασε 33.000 άνδρες εφοδιασμένους με ισχυρό πυροβολικό και ιππικό καθώς και πλήθος αποσκευών.

  Ο Στρατάρχης διάβαζε τις κινήσεις των Τούρκων συνεχώς καθώς εκείνοι μελετούσαν το χώρο και ανάλογα φρόντιζε ώστε να αντιμετωπιστεί κάθε απόφαση επίθεσης του εχθρικού στόλου. Φοβούμενος την επίθεση από θαλάσσης έλαβε προφυλάξεις προς το μέρος αυτό και με απίστευτη ταχυτητα διέταξε να στήσουν μερικά πυροβολεία κατά την επιφάνεια της θάλασσας και ιδιαιτέρως προ της πύλης της Σπηλιάς και το έδαφος του Αγίου Νικολάου.

La difesa di Corfu, 1716 (γκραβούρα) από την Ιταλική Σχολή, (19ος αιώνας) Ιδιωτική συλλογή.

  Ο κίνδυνος αφαίρεσε την υπακοή των πολιτών. Με την εμφάνιση του στόλου η σύγχηση και ο τρόμος του λαού υπερέβει κάθε όριο. Οι υπήκοοι της περιφέρειας Ποταμού, των προαστείων Αγίου Ρόκκου και Μανδουκιού, κατά ομάδες, προσέτρεξαν στην πόλη με τις οικογένειες τους και απαρτίζοντας έναν επικίνδυνο όχλο εξεβίαζαν τις πύλες ,τους φρουρούς και τις διαταγές, και εισήλθαν στο παλαιό φρούριο όπου νόμιζαν πως θα τους παρήχε περισσότερη ασφάλεια. Κατά τη νύχτα συνέβησαν στην πόλη κλοπές, εμπρησμοί, πυροβολισμοί και άλλα σκανδαλώδη ανομήματα. 

  Έπειτα από μέρες εχθροπραξιών και ενώ οι Βενετοί είναι έτοιμη να συγκρουσθούν με τον οθωμανικό στόλο, ξεσπά καταιγίδα, που προκαλεί ζημιές στους δύο στόλους και στις οχυρωμένες θέσεις των Οθωμανών. Στο χρονικό αυτό διάστημα οι Οθωμανικές δυνάμεις αποχωρούν από τη Κέρκυρα με σύγχηση στην απέναντι ακτή χωρίς επιστροφή.

  Η πρόκληση της σύγχησης των Τούρκων αποδόθηκε στον Άγιο Σπυρίδωνα έπειτα από το ξέσπασμα της καταιγίδας και μαρτυριών οι οποίες είχαν να κάνουν με την εμφάνιση του Αγίου στον εχθρικό στόλο. Τόσο ο Schulenburg όσο ο Pisani και άλλοι εκδήλωσαν τότε την ευγνωμοσύνη τους προσφέροντας δώρα στην αγιότητα του.

  O Andrea Pisani ήταν γιος δύο διάσημων Βενετών ευγενών, του  Gianfrancesco Pisani και της Paolina Contarini. Ωστόσο τα νιάτα του Pisani σημαδεύτηκαν από κάποιες όχι αξιέπαινες ενέργειες. Tο 1682, μαζί με άλλους φίλους του, κορόιδεψε και φέρθηκε άσχημα σε κάποιες καλόγριες. Με εντολή του Συμβουλίου των Δέκα στις 25 Αυγούστου του 1682, επειδή διέπραξε άσεμνες πράξεις κατά των αδελφών της Αγίας Αικατερινής της Παρθένου Μάρτυρος στη Μπρέσια, μια συμπεριφορά που ήταν απολύτως αντιδημοφιλής για τους Ενετους ευγενείς, τον έδιωξαν από τη λιμνοθάλασσα και τον εξόρισαν από τη Βενετία. Ο νεαρός τότε Pisani εντάχθηκε εθελοντικά στις τάξεις του ουγκρικού στρατού και πολέμησε κατά την πολιορκία της Βούδας προκειμένου να λυτρωθεί. Η επιδίωξη της τιμής ήταν κάτι πολύ σημαντικό για τον Βενετό ευγενή. Λυτρωμένος από την αριστοκρατία της λιμνοθάλασσας κατατάχθηκε στην Αρμάδα, τον βενετικό στόλο υπό τη διοίκηση του Pietro Zaguri. 

Η ανακατάληψη του κάστρου της Βούδας το 1686, Gyula Benczur

  Ο Pisani συμβουλέυτηκε τον θεολόγο του Φραγκίσκο Φραγγιπάνι στο τι να κάνει ως ευχαριστήρια αμοιβή προς τον Άγιο που να είναι αρεστό και ευαπόδεκτο στην αγιότητα του. Εκείνος του πρότεινε να οικοδομήσει μέσα στο ναό του Αγίου ένα αλτάριο μαρμάρινο για να ακούγεται μέσα στο ναό και μια λατινική λειτουργία. Άρεσε στον Pisani η ιδέα και αμέσως πρόσταξε να ετοιμάζεται η ύλη της οικοδομής. Πριν όμως από αυτό κάλεσε όλους τους κληρικούς και ιερείς ώστε να πάρει και από εκείνους τη συγκατάθεση. Εκείνοι μόλις το άκουσαν, δεν του έδωσαν τη συγκατάθεση που περίμενε και θυμωμένος τους απάντησε πως είναι πάνω από εκείνων η βουλή του, και αμέσως διέταξε να μαζευτεί η ύλη που χρειάζεται για την οικοδόμηση του αλτάριου. Μαζέυτηκαν ασβέστης, γύψος, μάρμαρα εκλεκτής πλάκας για τη Τράπεζα. Την ίδια νύχτα ο Pisani βλέπει στον ύπνο του μορφή μοναχού να του λέει << τι με ενοχλείς και διατί ταράττεις αδίκως τα τέκνα μου, ήξευρε πως τούτο όπου εμελέτησες να κάμης, δε σου συμφέρει..>> . Την επόμενη μέρα καλεί ο Pisani τον θεολόγο του και του εξιστορεί το όνειρο, με τον δεύτερο να τον πείθει ότι είναι πνεύμα κακού δαίμονα  το εν λόγω περιστατικό. Την ερχόμενη νύχτα βλέπει πάλι ο Pisani τον ίδιο μοναχό να τον απειλεί << ήξευρε βεβαιότατα, πως αν πειράξεις τον άγιον οίκον μου, θέλεις το μετανοήσεις ότι ουδέν όφελος >>. Φοβισμένος ο Εξουσιαστής συμβουλεύτηκε ξανά τον θεολόγο του, ο οποίος τον καθησύχασε με τις ίδιες δικαιολογίες. Την ενδεκάτη Νοεμβρίου του 1718 πήγε στην εκκλησία ακολουθούμενος από τους ανθρώπους του λόγο του προσκυνήματος, και για να πάρει τα μέτρα για την οικοδομή. Τότε ο πρεσβύτερος γηραιότερος Μαρίνος Βούλγαρης Σακελλάριος (παρόντος του Πρωτόπαπα Σπυρίδων Βούλγαρη), με ταπεινή φωνή, παρακάλεσαν δεόμενοι άπαντες να μη κάνει τέτοια καινοτομία μήπως δε φανεί αρεστό στον Άγιο. Μόλις άκουσε αυτό ο Pisani τους φοβέρισε με θυμό ότι αν δεν υπακούσουν το θέλημα του θα τους στείλει σιδεροδέσμιους στη Βενετία να τους ρίξουν στα Καμαρώτα ώστε να μη ξαναδούν ποτέ τον ήλιο. Κατατρομαγμένοι από τις απειλές άνοιξαν τη λάρνακα του Αγίου και με παρεκκλίσεις ζήτησαν από τον Άγιο να εμποδίσει τον κακό σκοπό του ηγεμόνα. 

   Προς τα μεσάνυχτα που έφερναν τη δωδεκάτη μέρα, στην οποία θα ξεκινούσαν οι τεχνίτες να δουλέψουν, πέφτουν κεραυνοί και βροντές και αστραπές αλλεπάλληλες, τότε ο φύλακας της αυθεντικής Μοντετζίονος βλέπει έναν μοναχό με δαυλό αναμμένο στο χέρι να τον πλησιάζει. Ο φύλακας κατα τη συνήθεια τον ρώτησε << ποιος είσαι εσύ, και που ειπάγεις >> και επειδή δεν έλαβε απάντηση, σήκωσε το όπλο που κρατούσε για να τον αποκτείνει, τότε ο μοναχός αποκρίθηκε << εγώ είμα ο Σπυρίδων>> και τον άρπαξε από το χέρι και τον εξφενδώνησε έξω από τη Σπιανάδα, κοντά στην εκκλησία του Εσταυρωμένου, εκεί βρέθηκε όρθιος καθώς ήταν με το όπλο του. Και αμέσως μετά από αυτό άναψε η αποθήκη της Μοντετζίονος και η έξαψη αυτής ανέτρεψε όλες τις οικοδομές όπου ήταν μέσα στο καστέλλι, το παλάτι του ηγεμόνα και τα πάντα γύρω από αυτό.

  Ο Pisani βρέθηκε νεκρός από δύο δοκάρια, όπου του περιέσφιγγαν τον τράχηλο, ο δε θεολόγος βρέθηκε έξω από το τοιχόκαστρο, μέσα στο χαντάκι από τις βρωμιές που συρρέουν από των απώπατων της πόλης, και πολύς λαός από την αυλή του ηγεμόνα, 900 ψυχές. Την ίδια στιγμή συνέβησαν άλλα δύο φοβερά πράγματα, η μεγάλη ασημένια κανδύλα που είχε κρεμάσει αφιερωμένη ο Πιζάνης μπροστά από το Άγιο λείψανο και αυτή την ίδια νύχτα έπεσε κάτω και συνετρίβει η βάση ενώ καμία άλλη δεν έπαθε το ίδιο, δεύτερον εκείνη την ώρα μια φλογερή σαϊτα από αστροπελέκι, χτύπησε τη προσωπογραφία του Πιζάνη στο παλάτι του, με τις ευάερες στοές και ανοιχτές αυλές, στη Βενετία και την έκαψε χωρίς να πάθει κακό τίποτε άλλο μέσα στην οικία.

   Ο Δε Βιάζης δημοσιεύει κάποια ανέκδοτα έγγραφα σχετικά με την έκρηξη του 1718 χωρίς καμία αναφορά στην πεποίθηση των κερκυραίων ότι πίσω από την έκρηξη του φρουρίου κρυβόταν η θεοδικία του Αγίου. Το εμφανίζει ως τυχαίο γεγονός, απότοκο ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων, ενώ ειρωνεύεται τον Πάριο, γράφοντας πως << η έκρηξη υπήρξε η αφορμή που έδωσε το έναυσμα στον κοσμημένο περισσότερο με φανατισμό παρά με ευλάβεια και υγιές κριτήριο Α. Πάριο να συνθέσει το πολύ γνωστό πονιματίδιο του <<Ουρανού κρίσις>>.

Ιωσήφ Σπυρίδων Δεβιάζης (1849 
Κέρκυρα-1927 Ζάκυνθος) Λόγιος
και ιστοριοδίφης. Απο το περιο-
δικό Πινακοθήκη του 1902.

   Ο Δε Βιάζης βασίζει το σύγγραμα του σε ένα ανέκδοτο χρονικό (1703-1723) που είχε εντοπίσει στο αρχείο της καθολικής αρχιεπισκοπής και σήμερα δε διασώζεται, ενώ αναφέρεται και στο απόσπασμα του βιβλίου θανάτων του κωδ. 35 της καθολικής μητρόπολης. Περιγράφει τα γεγονότα και ολοκληρώνει το έργο του με την παράθεση της επιτύμβιας πλάκας του Πιζάνι στον καθολικό καθεδρικό ναό της Κέρκυρας. Χωρίς καμία διάθεση να εμηνεύσει τα γεγονότα και χωρίς καμία αρνητική εκτίμηση για το ρόλο του Αγίου Σπυρίδωνα, η παράλειψη του - εσκεμμένη ή όχι - να αναφερθεί στον πολιούχο της Κέρκυρας, έδωσε την αφορμή να κατηγορηθεί πως αμφισβητεί την παρέμβαση του Αγίου και να πέσει θύμα προπηλακίσεων και ξυλοδαρμού από μια ομάδα υποκινούμενων (κατ αυτόν), ένθερμων συμπολιτών του. Η απάντηση του δασκάλου του Αρχιμανδρίτη Αρσ. Πανδή είναι σκληρή και αμφισβητεί τα κίνητρα του με τη δήλωση << σπέρματα ζιζανίων υπάρχουσιν και νυν, αρεσκόμενα να διαταράττωσι την προχωρούσαν ομόνοιαν των εν Κερκύρα Ορθοδόξων και Λατίνων, και ευρίσκουσι κατάλληλα εις τους σκοπούς αυτών όργανα, αλλά εγώ προτρέπω  τους συνετούς αμφότερων των μερών, να μη φανατίζονται, αλλά να προβαίνωσιν εις την αμοιβαία ευαγγελικήν αγάπη, ήτις διδάσκει, αγάπα και τους εχθρούς>>. Η παραίνεση του Πανδή, μάλλον αντίθετα αποτελέσματα έφερε και ο Δε Βιάζης, ανησυχώντας για την ασφάλεια του καταφέυγει μεταμφιεσμένος στη Ζάκυνθο, όπου ζούσαν συγγενείς της μητέρας του και δε θα επιστρέψει ποτέ στη γενέτειρα του.

Πηγες:

Η εν έτη 1716 ένδοξος πολιορκία της Κέρκυρας

Κερκυραικά χρονικά οι νεκροί του 1718

Ουρανού κρίσις

Il Primato Nazionale

Το ταξίδι του Keyßler, Johann Georg στην Κέρκυρα τον 18ο αιώνα

 O Keyßler, Johann Georg ήταν Γερμανός πολυμαθής , γνωστός για τα ταξιδιωτικά του γραπτά και την αρχαιολογία του. Θεωρείται ο πατέρας της γερμανικής πρωτοϊστορίας. Τα ταξιδιωτικά του - που συντάχθηκαν ως μια σειρά επιστολών - αποτελούν σημαντική πηγή για τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και τα πολιτιστικά μνημεία της εποχής του. Λογοκρίθηκαν αυστηρά λόγω της συζήτησης τους για τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες στα γερμανικά κρατίδια. Το Neueste Reisen durch Deutschland, Böhmen, Ungarn, die Schweiz, Italien und Lothringen δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 1740–41. 

  Το απόσπασμα του συγγραφέα για το νησί της Κέρκυρας βρίσκεται στην πέμπτη και εβδομηκοστή επιστολή του:

 ''Μεταξύ των πολύτιμων βενετσιάνικων συλλογών ζωγραφικής θα έβαζα στην κορυφή αυτή που ο Στρατάρχης, κόμης φον Σούλεμπουργκ, χτίζει εδώ και αρκετά χρόνια, αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να παραμείνει σε αυτήν την πόλη για μεγάλο χρονικό διάστημα ή μόνιμα. Αρκετά κομμάτια Castiglione αξίζουν να ληφθούν υπόψη, παράλληλα με την τελευταία πολιορκία και τις νέες οχυρώσεις της Κέρκυρας, που δεν παρουσιάζονται μόνο σε πίνακες αλλά και σε ξύλινα πρότυπα. 

Δοξαράς Παναγιώτης- Johann Matthias von der Schulenburg, 1719

Η σημασία του νησιού της Κέρκυρας κατά τον Keyßler. 

 "Η Κέρκυρα είναι υψίστης σημασίας για τους Ενετούς όχι μόνο ως φρούριο, αλλά και πολύ επωφελής λόγω των εργασιών αλατιού, καθώς αυτά της Χίου και του νησιού της Κέρκυρας φέρνουν πάνω από πέντε εκατομμύρια λιρέτες ετησίως. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τέσσερις χιλιάδες άνδρες που φρουρούν το φρούριο της Κέρκυρας , και αφού ο κόμης του Schulembourg του παρείχε πολλές εντελώς νέες οχυρώσεις, μπορεί δικαίως να συγκαταλέγεται στα ισχυρότερα μέρη στην Ευρώπη. Οι Βενετοί αναγνωρίζουν ξεκάθαρα ποιες σημαντικές υπηρεσίες τους έχει προσφέρει ο σημερινός στρατηγός διατηρώντας ένα τέτοιο νησί, και του έδωσαν τότε την τιμή για την οποία κανένας από τους στρατηγούς τους εκτός από τον Μοροζίνι δεν μπορεί να καυχηθεί, δηλαδή να στήσουν άγαλμα κατά τη διάρκεια της ζωής του. 

  Άγαλμα που στήθηκε στον κόμη του Schulemburg. Στέκεται στη μεγάλη πλατεία της πόλης της Κέρκυρας και απεικονίζει τον κόμη του Schulemburg σε μεγαλύτερο από φυσικό μέγεθος και με ρωμαϊκή ενδυμασία, με ένα επιτελείο διοίκησης στο χέρι. Η βάση είναι κατασκευασμένη από λευκό μάρμαρο καθώς και το άγαλμα."

Ήταν από τα λίγα που έμειναν ανέπαφα μέσα στο φρούριο τη νύχτα της σφοδρής καταιγίδας με τους απανωτούς κεραυνούς που το χτύπησαν στα 1718. Οι Άγγλοι κατακτητές μεταγενέστερα το μετέφεραν έξω, στην Σπιανάδα, πολύ κοντά στην είσοδο του Φρουρίου."

 Eίναι έργο του Βενετού γλύπτη Antonio Corradini. 

Αρκετά χρόνια μετά την ανέγερση αυτού του μνημείου, συνέβη μια έκρηξη σε πυριτιδαποθήκη κοντά του, με αναφλέξεις από κεραυνούς και το δυνατό χτύπημα τους προκάλεσε μεγάλη ζημιά σε πολλά πνευματικά και κοσμικά κτίρια στη γύρω περιοχή, αν και το μνημείο του Schulemburg δεν υπέστη. 

Οι πολίτες, και οι αρχαίοι πίστευαν ότι ο κεραυνός δεν θα χτυπούσε κεφάλι στεφανωμένο με κλαδιά δάφνης (που ήταν επίσης σημάδι νίκης). Δόθηκε, έτσι, η ευκαιρία για  να χαρακτούν οι λατινικές λέξεις στο κάτω μέρος του βάθρου αυτής της στήλης:  

Intacta fulmine laurus (Άθικτος κεραυνός δάφνης)

"Στέλνω στον κύριό μου το αντίγραφο αυτού του αγάλματος, το οποίο φαίνεται επίσης σε μικρή μορφή στο λευκό μαρμάρινο σπίτι του Κόμη του Schulemburg, και θα ήθελα απλώς να σας υπενθυμίσω ότι το πρόσωπό του είναι πολύ πιο φιλικό από ό,τι εκφραζόταν στο άγαλμα. Το εισόδημα που λαμβάνει από τη Δημοκρατία ως Generale di Sbarco ανέρχεται σε τριάντα χιλιάδες τάλερα σε καιρό ειρήνης, αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου ανήλθε σε ογδόντα χιλιάδες τάλερα. 

Αν έχει κάτι να αναφέρει σε πολεμικά θέματα ή το κράτος έχει κάτι να του μεταβιβάσει, αυτό γίνεται γραπτώς. Οι Βενετοί είναι πολύ καχύποπτοι για τον τρόπο με τον οποίο οι ευγενείς και οι υψηλόβαθμοι υπηρέτες τους αλληλεπιδρούν με ξένους απεσταλμένους, αλλά ο κόμης του Schulemburg δεν επέτρεψε στον εαυτό του να συνδεθεί με αυτό το σκεπτικό από την αρχή και συναντά από την πρώτη φορά έναν εισερχόμενο πρεσβευτή."

 "Παρεμπιπτόντως, τα τρία μετάλλια που κόπηκαν προς τιμήν του στη Νυρεμβέργη αξίζουν να αναφερθούν, το πρώτο από τα οποία παρουσιάζει την προτομή του στρατάρχη από τη μία πλευρά με την επιγραφή: 

Matt. Joh. SRI Com. deschulenburg Ser. Reip. Ven. Marech. Γεν. Corcyræ Propugnator .

Στο πίσω μέρος μπορείτε να δείτε το οικόσημο του κόμη Schulemburg.

Mathias von Schulenburg, οικόσημο

 Το άλλο μετάλλιο έχει το πορτρέτο και την επιγραφή όπως το πρώτο, αλλά από την άλλη πλευρά το σχέδιο και η πολιορκία του νησιού της Κέρκυρας παρουσιάζονται μαζί με τη Λατινική φράση:

Auspiciis Venetum virtus Germana tutur(Υπό την αιγίδα των Μπλε, η γερμανική δύναμη θα τον προστατεύσει).

  Το τρίτο μετάλλιο είναι διακοσμημένο στη μία πλευρά με στεφάνι δάφνης, το οποίο περιέχει τη γραφή:  Cοrcyram Δ. XXII. Αυγ. Α. MDCCVI. , η οποία είναι χαραγμένη στη στήλη της τιμής που ανεγέρθηκε στην Κέρκυρα. Από την άλλη πλευρά, το ίδιο το άγαλμα και στην προοπτική το νησί της Κέρκυρας με την επιγραφή στα Λατινικά:

Semper honos nomenque tuum laudesque manebunt (Θα τιμούν πάντα το όνομα και τον έπαινο σας).

Copyright Έλενα Παπάζη

Πηγές:

Τελευταία ταξίδια στη Γερμανία, τη Βοημία, την Ουγγαρία, την Ελβετία, την Ιταλία και τη Λωρραίνη 1740

zeno.org

Paletaart

academia.edu

Look and Learn

wikipedia

Μια αναθεματική εικόνα του Νicolo Bambini με Κερκυραϊκό θέμα στο παλάτι της Βενετίας

 

 O Πίνακας είναι του Nicolò Bambini και παριστά τον Δόγη Ιωάννη Β’ Κορνέρ ή Κορνάρο (1709-22) να ευχαριστεί γονυπετής, φορώντας λευκό κάλυμμα ικέτη στο κεφάλι, την Παναγία και τους Αγίους Μάρκο και Σπυρίδωνα για την λύση της οθωμανικής πολιορκίας της Κέρκυρας τον Αύγουστο του 1716.

 Στο φόντο μεταξύ του μαρκιανού λέοντα και του θυρεού της πόλης της Κέρκυρας αποτυπώνεται  με σαφήνεια το Νέο Φρούριο και τμήμα της πόλης από Βορρά (verso Tramontana) όπως θα έλεγαν. Πίσω από τον Δόγη μια αλληγορική παράσταση της Πίστεως με την Παναγία και τους Αγίους Μάρκο και Σπυρίδωνα για την λύση της οθωμανικής πολιορκίας της Κέρκυρας τον Αύγουστο του 1716. Ως αγιογραφία θα χαρακτηριζόταν αναθεματική, καθώς περιέχει τη βοήθεια των Αγίων και της Παναγίας ως βοηθούς στη δύσκολή στιγμή του πολέμου που στέφθηκε με επιτυχία για τη πλευρά του νησιού, και εκ τούτου ως κάποιο τάμα. Αίθουσα Liagò του Παλατιού των Δόγηδων (Palazzo Ducale) της Βενετίας.

 Palazzo Ducale e Venecia. Το Palazzo Ducale ήταν η κατοικία του Δόγη, της ανώτατης αρχής της Δημοκρατίας της Βενετίας από το 697 έως το 1797, που παλαιότερα ονομαζόταν επίσης Palazzo Dogale. (Getty Images)

Copyright Έλενα Παπάζη

Πηγές

Getty Images

Wikipedia: Πορτραίτο του Δόγη Giovanni II Cornaro,

Vilma Lwoff-Parlagh