Ίσως η Σαρκοφάγος του «πραγματικού Άγιου Βασίλη» να βρέθηκε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Τουρκία

 

Πρόσφατες ανασκαφές στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Demre της Αττάλειας της Τουρκίας αποκάλυψαν μια ασβεστολιθική σαρκοφάγο που μπορεί να είναι ο τόπος ταφής του Αγίου Νικολάου, του Έλληνα επισκόπου του οποίου η ζωή και τα έργα ενέπνευσαν τον θρύλο του Άγιου Βασίλη.

Αυτή η ανακάλυψη αποτελεί μέρος του εν εξελίξει έργου «Legacy for the Future», με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Ebru Fatma Findik από το Πανεπιστήμιο Hatay Mustafa Kemal και πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας.

Η σαρκοφάγος, που βρέθηκε στο διώροφο παράρτημα της εκκλησίας, πιστεύεται ότι είναι ο αρχικός τόπος ταφής του Αγίου Νικολάου, ο οποίος έζησε στην αρχαία πόλη των Μύρων κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. Με μήκος περίπου δύο μέτρα και θαμμένη σε βάθος 1,5 έως 2 μέτρα, η σαρκοφάγος διαθέτει ένα υπερυψωμένο καπάκι και μια δίρριχτη οροφή σύμφωνα με το στυλ ταφής της περιοχής. Η γειτνίασή του με την εκκλησία — που κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. με εντολή του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄ — προσθέτει αξιοπιστία στη θεωρία ότι αυτός ήταν ο αρχικός χώρος ανάπαυσης του αγίου.

Ο Άγιος Νικόλαος, γνωστός για τις πράξεις της γενναιοδωρίας και τις θαυματουργές μεσιτείες του, υπηρέτησε ως Επίσκοπος Μύρων και πέθανε το 343 Κ.Χ. Αιώνες μετά το θάνατό του, τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, η οποία χτίστηκε πάνω από τον αρχικό χώρο ταφής του. Μέχρι τον 11ο αιώνα, τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Βασιλική του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι της Ιταλίας και αργότερα άλλα λείψανα μεταφέρθηκαν στη Βενετία κατά τη διάρκεια της Πρώτης Σταυροφορίας. Το 1953, επιστημονικές μελέτες επιβεβαίωσαν ότι τα οστά τόσο από το Μπάρι όσο και από τη Βενετία ανήκαν στο ίδιο άτομο, αν και αν ήταν ο ίδιος ο Άγιος Νικόλαος παραμένει ασαφές.

Η τρέχουσα ανασκαφή βρίσκεται σε εξέλιξη από το 1989, με την τελευταία αυτή φάση να ξεκινά πριν από δύο χρόνια. Οι ερευνητές ανακάλυψαν όχι μόνο τη σαρκοφάγο αλλά και θραύσματα από πήλινους λαμπτήρες και οστά ζώων, υποδεικνύοντας ότι η περιοχή χρησιμοποιήθηκε ιστορικά ως τόπος ταφής. «Το γεγονός ότι βρήκαμε μια σαρκοφάγο κοντά στην εκκλησία, που πιστεύεται ότι στεγάζει τον τάφο του, μπορεί να υποδηλώνει ότι αυτή είναι πράγματι η ιερή περιοχή που αναζητούσαμε», σημείωσε η επικεφαλής της ανασκαφής.

Εικόνα

 Ολόσωμη εικόνα του Jaroslav Čermák (1831 – 1878), που δείχνει τον Άγιο Νικόλαο με φωτοστέφανο, ντυμένο με κληρική ενδυμασία.

πηγές

https://archaeologymag.com

Μπαρόκ στη ζωραφική τέχνη

   Ο καλλιτεχνικός ρυθμός εγκαινιάστηκε στη διακοσμητική κυρίως από τον Μιχαήλ Αγγελο, θέλοντας να δώσει κάποια ιδέα κίνησης στη σοβαρή κλασική ευθυγραμμία των πρώτων λιτών αρχιτεκτονικών έργων της αναγέννησης με διάρκεια από τον 16ο μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα, όταν παρουσιάζονται και τα πρώτα δείγματα στη Γαλλία του διαδεχθέντος του ρυθμού Ροκοκό.

   Πατρίδα του ρυθμού είναι η Ιταλία, όπου το μπαρόκ διαδέχθηκε το ρυθμό της αναγγένησης, όταν οι μαθητές του Μιχαήλ Άγγελου βαίνοντας πάνω στα ίχνη του μεγάλου τους δασκάλου, μετέφεραν, τόνισαν και επεξέτειναν στις υπόλοιπες τέχνες και κυρίως στην αρχιτεκτονική ότι εκείνος εισήγαγε στη διακοσμητική.

   Κύρια χαρακτηρηστικά του ρυθμού είναι η υπερβολή, μια σχετική αυθαιρεσία έναντι των καθιερωμένων, μια τάση περιφρόνησης προς τα προχαραγμένα όρια, και μια ροπή προς το παράδοξο και το ασυνήθιστο.

  Μεταξύ των σπουδαιότερων ζωγράφων της μπαρόκ περιόδου είναι , ο Καραβάτζιο , ο Ρέμπραντ , ο Ρούμπενς , ο Πούσιν και ο Βερμέερ .Ο  Caravaggio είναι κληρονόμος της ανθρωπιστικής ζωγραφικής της Υψηλής Αναγέννησης .Η ρεαλιστική του προσέγγιση στην ανθρώπινη μορφή, ζωγραφισμένη απ 'ευθείας από τη ζωή και δραματικά επισημασμένη σε σκούρο φόντο, σοκάρισε τους συγχρόνους του και άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της ζωγραφικής.








 

Οι κήποι του Αλκίνοου

Ο Οδυσσέας στο παλάτι του Αλκίνοου, Βρετανικό Μουσείο. ο Έλληνας ήρωας με πανοπλία στα αριστερά που μιλούσε στον βασιλιά στους κήπους, φιγούρες που περνούσαν από πίσω συμπεριλαμβανομένης της συζύγου του Αλκίνοου βασίλισσα Αρετή και των υπηρέτριών της, ένα σιντριβάνι και το παλάτι πίσω από στυλό και καφέ μελάνι, γκρι-καφέ πλύσιμο,πάνω από μαύρη κιμωλία. Σχέδιο: Τζιοβάνι Μπατίστα Καστέλο

 Οι κήποι στον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο ήταν τόσο σημαντικοί πολιτιστικοί χώροι όσο και ουσιαστικοί συντελεστές της μεσογειακής επισιτιστικής οικονομίας. Αρχικά αφιερωμένος στην παραγωγή χρήσιμων οικιακών φυτών για το αγρόκτημα, ο κήπος εξελίχθηκε σε μια ιδιαίτερα επιθυμητή αστική και προαστιακή άνεση που συνδύαζε παραγωγικό, ελεύθερο και θρησκευτικό χώρο. Η συσχέτιση των κήπων με τους παραδείσιους περιβόλους των Περσών και ελληνιστικών βασιλιάδων ενθάρρυνε επίσης τη χρήση τους ως σύμβολα θέσης που σηματοδοτούσαν πλούτο και δύναμη. Οι κήποι χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως χώροι φιλοσοφικής ενασχόλησης και θρησκευτικής δραστηριότητας. Λειτουργούν ως δείκτης αποικιακής και ιμπεριαλιστικής πρακτικής, αντανακλώντας την επέκταση της ελληνικής και ρωμαϊκής επικράτειας μέσω της εισαγωγής νέων φυτών και της χρήσης της ελληνοποιητικής και ανατολίτικης τέχνης και αρχιτεκτονικής. Ως καλλιεργημένα μέρη που ορίζονται από την εγγύτητά τους στην αρχιτεκτονική, οι κήποι αναδείχθηκαν ως ιδανικός χώρος για να εξερευνήσετε τη διασταύρωση μεταξύ τέχνης και φύσης που αντιπροσωπεύεται στην ιδέα του locus amoenus («ευχάριστο μέρος») και του πολιτισμού της ρωμαϊκής βίλας.

Οι γνώσεις μας για την κηπουρική των Ελλήνων είναι πολύ περιορισμένες. Περιέργως όμως, ο μυθικός και παραμυθένιος κήπος του Αλκίνοου  έχει ένα σημαντικό κοινό χαρακτηριστικό με τα λίγα που καταγράφονται στους κήπους των ιστορικών χρόνων. Αυτός είναι ο αυστηρά χρηστικός χαρακτήρας του: χωρίζεται σε οπωρόκηπο, αμπέλι και κήπο με βότανα και πράσα κατα τον Όμηρο. 

Ο Κήπος του Αλκίνοου ήταν ένα από τα αρχέτυπα των ελληνικών κήπων που επηρέασαν τον σχεδιασμό των μεσογειακών κήπων μέχρι το τέλος της κλασικής εποχής. Οι ποιμενικοί ποιητές, και αργότερα ο Βιργίλιος και ο Οράτιος , απεικόνισαν τον κήπο ως ένα ιδανικό ρουστίκ αισθητικής και άφθονης γονιμότητας.

Οι μελετητές συνέκριναν τον κήπο του Αλκίνοου και το νησί της Καλυψούς . και τα δύο είναι locus amoenus με φρέσκες πηγές και οπωροφόρα δέντρα. Σημειώνονται ορισμένες διαφορές. Ο κήπος της Καλυψούς είναι καταπράσινος και προικισμένος με υπερφυσική αισθητική ομορφιά, ενώ ο κήπος του Αλκίνοου είναι απλός και παραγωγικός. Και οι δύο έχουν αμπέλια, αλλά εκεί που τα αμπέλια της Καλυψούς είναι βαριά με άσυλα σταφύλια, τα αμπέλια του Αλκίνοου θερίζονται από τους άντρες του. Τα δέντρα της Καλυψούς δεν καρποφορούν ενώ του Αλκίνοου είναι εξημερωμένα. Ο κήπος της Καλυψούς καλλιεργεί άγριες βιολέτες και βότανα, λαχανικά κουζίνας ή χρήσιμα γαστρονομικά βότανα. Οι βρύσες του Αλκίνοου παρέχουν νερό στους κατοίκους της πόλης, ενώ στη Καλυψώ ρέει ελεύθερα κατά μήκος της φυσικής τους πορείας. Ο κήπος της δίνει ευχαρίστηση μόνο στους θεούς ενώ του Αλκίνοου τείνει προς τους θνητούς.

Κλασικό Λεξικό της Οξφόρδης

Η προσωπική και κοινωνική σάτυρα του Σολωμού.

Διονύσιος Σολωμός, σκίτσο προσωπογραφίας 2024, Έλενα Παπάζη 

 Mια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατηγορία μέσα στην ποιητική παραγωγή του Σολωμού είναι τα σατιρικά του. Θα μπορούσαν να διακριθούν σε δύο θεματικές ομάδες, την προσωπική σάτιρα, που αντιπροσωπεύεται από τα νεανικά (1824), και η κοινωνική σάτιρα, όπως το 'Ονειρο, η τρίχα κ.α, που μολονότι έχουν ως αντικείμενα αναφοράς πραγματικά πρόσωπα της επτανησιακής κοινωνίας, δεν έχουν στενά προσωπικό χαρακτήρα, αλλά αποτελούν κείμενα κοινωνικής κριτικής που μαρτυρούν τον κοινωνικό και αξιοθετικό ρόλο του ποιητή. Ένα χαρακτηριστικό άξιοσημείοτο είναι η ευρηματικότητα και το καυστικό χιούμορ των σατιρικών του Σολωμού, που δείχνουν τη σχέση του με τη ντόπια σατιρική παράδοση. Ένα δεύτερο  είναι εκφραστική ευστροφία, η ωριμότητα και ο πλούτος της σατιρικής γλώσσας του Σολωμού, που καταρρίπτει το μύθο ότι ο ποιητής δεν ήξερε ελληνικά. Οι σάτιρες δείχνουν πως, όταν ο Σολωμός χειρίζεται το επτανησιακό ιδίωμα, δεν αντιμετωπίζει καμία εκφραστική δυσκολία, καθώς είναι όλες πολύστιχα και περίπου ολοκληρωμένα ποιήματα, δείγματα εκφραστικής δεξιοτεχνίας.

copyright: Έλενα Παπάζη

Έργο εικόνας: Έλενα Παπάζη

Η αλληγορία των δυο ζωγράφων

 Στον Πλίνιο (από τον οποίο αντλείται η πληροφορία) υπάρχει η εξής ιστορία: Οι δύο ζωγράφοι ο Ζεύξις και ο Παρράσιος μάλωναν για το ποιος είναι καλύτερος στην τέχνη τους.  Ο Ζεύξις για να ανταγωνιστεί τη τέχνη του  Παρράσιου είχε απεικονίσει πολλά σταφύλια τόσο αληθοφανή και φυσικά που πέταξαν και τα πουλιά, εξαπατημένα ότι ήταν αληθινοί οι καρποί. Ο Παρράσιος έπειτα πήγε στο έργο που είχε δημιουργήσει ο Ζέυξις και ζωγράφισε μια πολύ λεπτή κουρτίνα σαν κάλυμμα για τα σταφύλια και τον πίνακα. Ο Ζεύξις φαντάστηκε ότι είχε κερδίσει επειδή ακόμη και τα πουλιά εξαπατήθηκαν από την τέχνη του: Διέταξε, λοιπόν, για να δουν όλοι την τέχνη του, να αφαιρέσουν το υπόστρωμα του πίνακα. Πηγαίνοντας και ο ίδιος μπροστά από το πίνακα του άρχισε να τραβάει το λεπτό πέπλο που σκέπαζε την εικόνα, όταν επιτέλους παρατήρησε ότι δεν υπήρχε τίποτα να τραβήξει. Τότε φώναξε πολύ δυνατά ''με ξεπέρασες Παρράσι, τότε ξεγέλασε και τα πουλιά με τη σειρά σου''. Τότε ο Παράσσιος του απάντησε '' μα ξεγέλασα εσένα που είσαι άνθρωπος''.

Έπειτα από λίγο, ο Παρράσιος ζωγράφησε με τη σειρά του ,επίσης, πολλά σταφύλια σε ένα τραπέζι, τα οποία ένα αγόρι κουβάλούσε σε ένα καλάθι, τότε τα πουλιά πέταξαν ξανά για να φάνε τα σταφύλια. 

Αλλά ο Παρράσιος θύμωσε με τον εαυτό του λέγοντας ότι ''τα σταφύλια είναι καλύτερα ζωγραφισμένα από το αγόρι διότι αν το αγόρι είχε τελειοποιηθεί τεχνικά τα πουλιά θα είχαν απομακρυνθεί από αυτό και δεν θα είχαν πετάξει κοντά στην εικόνα των σταφυλλιών''.

Ο ένας καλλιτέχνης ξεπερνά τον άλλον. Κανείς δεν είναι τόσο τέλειος, βρίσκει τον κύριό του.

copyright Έλενα Παπάζη

Πηγή:

Lauremberg, Peter: Επτακόσιες εκλεκτές, χρήσιμες, αστείες και αξιομνημόνευτες ιστορίες και ομιλίες, συγκεντρωμένες από τους πιο διάσημους Έλληνες και Λατίνους γραφείς

Ποιοι ήταν οι Τρεις Μάγοι Βασιλείς;

Οι Τρεις Μάγοι , Βυζαντινό ψηφιδωτό, γ.  565 , Βασιλική του Sant'Apollinare Nuovo , Ραβέννα

 «Ο πρώτος στη σειρά λέγεται ότι ήταν ο Μελχιόρ (κατά τα Εβραϊκά Βασιλιάς του Φωτός), που βαπτίστηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον απόστολο Θωμά, αλλά πέθανε στη Σασσάρα της Αραβίας το έτος 70. Σύμφωνα με το μύθο, προσέφερε τον χρυσό στον νεογέννητο Χριστό μαζί με ένα μικρό χρυσό μήλο που μπορούσε να χωρέσει στο χέρι του βρέφους. Στα πορτρέτα παρουσιάζεται ως ένας νεαρός περίπου είκοσι ετών, τα υποδήματα του λέγεται ότι ήταν σε χρώμα υάκινθου συνυφασμένο με λευκό, και φορούσε ένα τουρμπάνι με πολύχρωμα πλεγμένα χρώματα όπου χρησιμεύε ως κάλυμμα κεφαλής. Ο δεύτερος, ονόματι Κάσπαρ , με ιμάτιο Μιλήσιο, κόκκινο μανδύα και υποδήματα σε χρώμα υάκινθου, τιμούσε τον Θεό με θυμίαμα , ως το μόνο δώρο που άξιζε στην υψηλότητα του. Ο τρίτος, μαυρισμένος και εντελώς γενειοφόρος, ο Balthasar ,που το όνομα είναι Χαλδαϊκό και βρίσκεται για πρώτη φορά στον προφήτη Δανιήλ, φορούσε μια κόκκινη ρόμπα με εναλλάξ λευκά και μιλησιακά υποδήματα. Όλα τα ενδύματα τους ήταν από συριακό υλικό.

Αυτοί οι σοφοί πάντα προκαλούσαν πολλά προβλήματα στους μελετητές, Οι θεολόγοι πιθανολογούν ότι κατάγονταν από τις περιοχές κοντά στον Ευφράτη, από την Αραβία, την Περσία ή τη Χαλδαία (Μεσοποταμία), που συνήθως αποκαλούνταν «Χώρες της Ανατολής» από όπου διακρίθηκαν μέσα από τη σοφία, την ευσέβεια και την αρετή. 

 Οι μάγοι-Βασιλείς θα μαζεύονταν κάθε χρόνο μια συγκεκριμένη μέρα στην κορυφή του βουνού για να αναζητήσουν το αστέρι της επαγγελίας το οποίο φάνηκε την ημέρα της Γέννησης από το όρος Vaus στην Ανατολή, στην περιοχή του ουρανού που ήταν σημαντική για την Ιουδαία. Την ίδια στιγμή ακούστηκε σε αυτούς μια ουράνια φωνή, που έλεγε: «Σήμερα έρχεται στον κόσμο ο Βασιλιάς των Ιουδαίων, που είναι η προσδοκία και ο άρχοντας των εθνών, πήγαινετε να τον αναζητήσετε και να τον προσκυνήσετε." Σύμφωνα με αυτή την ουράνια προφητεία ξεκίνησαν και ήρθαν σε δεκατρείς ημέρες (από τις 25 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου) στην Ιερουσαλήμ. Ήταν τρεις πολύ έξυπνοι άνθρωποι και έμπειροι σε όλες τις τέχνες, γι' αυτό και ευλογήθηκαν με αγιότητα.  Οι τρεις βασιλιάδες δεν ζούσαν μαζί, αλλά ο καθένας στη χώρα του . Ο Melchior ήταν βασιλιάς στη Νουβία, ο Balthasar στην Αιθιοπία και ο Caspar στην Ινδία, ζώντας στην πόλη Cassat. Οι τρεις συγκεντρώθηκαν σε αυτή την πόλη και έμειναν εκεί για τρεις μέρες για να προετοιμαστούν για το ταξίδι. Αν και η πόλη Κασσάτ απείχε 53 μέρες από τη Βηθλεέμ, οδηγηθήκαν εκεί σε δέκα ημέρες, όχι με τη δική τους δύναμη, αλλά με τη δύναμη εκείνου που τους κάλεσε μέσω του αστέρα. 

Κατά άλλη εκδοχή, η ιστορία των τριών βασιλιάδων δημιουργήθηκε με τον εξής τρόπο: οι μάγοι ήταν βασιλιάδες από την Περσία, την Αραβία και τη Σαβά, καλά ενημερωμένοι σε όλες τις επιστήμες και στα ιερά. Επειδή οι χώρες τους δεν ήταν μακριά η μία από την άλλη, συχνά μιλούσαν μεταξύ τους για τις επιστήμες και τις αρετές, όπως κάνουν οι έμπιστοι φίλοι. Ένας άγγελος εμφανίστηκε στους τρεις βασιλιάδες σε όνειρο τους τη νύχτα των Χριστουγέννων και τους είπε ότι ο Μεσσίας είχε τώρα γεννηθεί στον κόσμο και ότι ένα αστέρι θα έλαμπε μπροστά τους για να τον βρουν. Την ίδια στιγμή ο άγγελος έδειξε σε όλους ότι το ίδιο είχε ανακοινωθεί και στους άλλους δύο. Ξεκίνησαν και ακολούθησαν το αστέρι, που είχε σχηματίσει ο άγγελος από ένα αστείο υλικό, και όταν συναντήθηκαν στο δρόμο λίγο αργότερα, μίλησαν ο ένας στον άλλον για το φαινόμενο και συνέχισαν το δρόμο τους, ακολουθώντας πάντα το αστέρι που τους πλησίαζε και τους έδειξε τον δρόμο. Όταν έφτασαν στη Βηθλεέμ, βρήκαν το παιδί με τη Μαρία τη μητέρα του, έπεσαν κάτω και το προσκύνησαν. Για το δρόμο της επιστροφής ακολούθησαν άλλη διαδρομή ώστε να μη τους βρει ο Ηρώδης.

Σε ένα ημερολόγιο αγίων από την Κολωνία ιστορείται ότι, αφού είχαν υπομείνει πολλούς κόπους και κακουχίες για το Ευαγγέλιο, συνήλθαν και οι τρεις τους το έτος 54 σε μια πόλη με το όνομα Sewe, και έκαναν Θεία Λειτουργία μαζί. 

Λέγεται ότι απεβιώσαν και οι τρεις την ίδια χρονιά, ο Αγ. Melchior , 116 ετών, την 1η Ιανουαρίου μετά ο Balthasar , 112 ετών, στις 6 Ιανουαρίου και τέλος ο Caspar 109 ετών, στις 11 Ιανουαρίου. Όταν τους έβαζαν το ένα μετά το άλλο σε έναν κοινό τάφο, τα πτώματά τους λέγεται ότι άνοιξαν χώρο το ένα για το άλλο, έτσι ώστε ο πρώτος μετακινήθηκε προς τη μία πλευρά και άφησε το σημείο στα δεξιά του για τον δεύτερο και οι δύο τους έπειτα έδωσαν τη μεσαία θέση για τον τρίτο.

 Οι Τρεις Βασιλείς βρίσκονταν στο κλίτος μιας εκκλησίας που χρονολογούνταν από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, στην πλευρά της επιστολής.

Σύμφωνα με μια παλιά παράδοση, τα πτώματα βρέθηκαν από την Αγία Ελένη μεταφέρθηκαν από την Περσία στην Κωνσταντινούπολη, μεταφέρθηκαν στο Μιλάνο υπό τον αυτοκράτορα Εμμανουήλ (1143 έως 1180) και μετά την κατάκτηση αυτής της πόλης, από τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσα, το 1164 στην Κολωνία του Ρήνου, όπου τάφηκαν στην εκκλησία του καθεδρικού ναού.

 Ένα χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Ζήνωνα, το οποίο ο λαός ονόμασε δουκάτο των τριών σοφών, που λατρεύοταν σε εκείνην την εκκλησία από αμνημονεύτων χρόνων,  λέγεται ότι κατασκευάστηκε από τον χρυσό που, μαζί με το μύρο και το λιβάνι, οι σοφοί είχαν θυσιάσει στο μωρό Ιησού στη Βηθλεέμ, και ότι βρισκόταν στην κιβωτό στην οποία μεταφέρθηκαν τα σώματά τους στο Μιλάνο. 

Ως προς το γιατί είχαν μεταφερθεί τα οστά από την Κωνσταντινούπολη στο Μιλάνο, κάποιες πηγές αναφέρουν ως βασικό παράγοντα τον επίσκοπο του Μιλάνου Ευστόργιο Α΄, ο οποίος ήταν Έλληνας ευγενικής καταγωγής.

Κάθε χρόνο στη γιορτή των Θεοφανείων το χρυσό αυτό νόμισμα το έδειχναν στον κόσμο. Όταν η κιβωτός μεταφέρθηκε από την Κωνσταντινούπολη, δημιουργήθηκε ο θρύλος ότι δύο αγελάδες τραβούσαν το άρμα, χωρίς κόπο, όταν μια από αυτές δέχθηκε επίθεση και την έφαγε ένας λύκος, ο Ευστόργιος, που τα μετέφερε, άφησε τον λύκο να μπει αντί για την αγελάδα να τραβήξει το άρμα. 

  Στις 23 Ιουλίου, η κιβωτός μπήκε στην Κολωνία και έγινε δεκτή ένδοξα. Κηδεύτηκαν ανάμεσα σε ύμνους και τραγούδια. Όταν σηκώθηκαν τα σώματα από τα ράφια, υπήρχε μια τόσο υπέροχη μυρωδιά που όλοι όσοι ήταν παρόντες αναζωογονήθηκαν. Οι άνθρωποι  παρατήρησαν ότι η ευωδία των αγίων σωμάτων δεν ήταν η ίδια, αλλά διαφορετική και υπέροχη για το καθένα.

Τα λείψανά τους φυλάσσονται σε πολύτιμη θήκη στην οποία τα ονόματά τους είναι τοποθετημένα με ρουμπίνια. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν ακόμη 1.540 πολύτιμοι λίθοι στο ασημένιο και επίχρυσο καπάκι με πολλά γλυπτά. Η εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγ. Τρεις Βασιλείς στις 6 Ιανουαρίου που σχετίζεται με τα Θεοφάνια του Κυρίου μας.

Copyright

επιμέλεια Έλενα Παπάζη

Πηγή:

Πλήρης λεξικόν αγίων, Τόμος 1. Augsburg 1858, σ. 567-570.

Πλήρης λεξικόν αγίων, Τόμος 4. Augsburg 1875, σ. 405-407.

Πλήρης λεξικόν αγίων, Τόμος 1. Augsburg 1858, σελ. 377.

Η αναθεματική εικόνα που εξιστορεί μια περιπέτεια του Ιωάννη Καποδίστρια

 

 Η εικόνα της Θεοτόκου στο τύπο της Σκοπιώτισσας στα μέσα του 18ου αιώνα βρισκόταν όπως μαρτυρεί η παράδοση στο υπνοδωμάτιο του Καποδίστρια και είναι ανώνυμου ζωγράφου. Σύμφωνα με τη προφορική παράδοση, στα χρόνια της παραμονής του Ιωάννη Καποδίστρια στην Κέρκυρα, ένας μοναχός, του οποίου δεν διασώθηκε το όνομα, ενώ προσεύχοταν, είδε σε όραμα ένα αφηνιασμένο άλογο να έχει ρήξει τον αναβάτη του και να τον σέρνει. Διέκοψε την προσευχή, βγήκε έξω από τη μονή και βρέθηκε πράγματι μπροστά στη σκηνή που είχε οραματισθεί. Έτρεξε και έσωσε τον άνθρωπο, ο οποίος ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας. Συνέπεια του γεγονότος αυτού υπήρξε η ιστόρηση της εικόνας. Στο επάνω μέρος της εικόνας και κάτω από τον Οφθαλμό του Θεού εικονίζονται μέσα σε δόξα ο Άγιος Σπυρίδωνας και η μάρτυς Σοφία.

Πηγές

Βυζαντινή κι Μεταβυζαντινή τέχνη στη Κέρκυρα,1994

Το χρονικό του θαύματος της πολιορκίας του 1716 και ο αντίκτυπος του στον Λόγιο Δε Βιάζη

Μάχη μεταξύ Βενετών και Τούρκων στην Κέρκυρα, 1716''(Οθωμανικός-Βενετικός Πόλεμος 1714-1718) : η Πολιορκία της Κέρκυρας

  Τους αποκλεισμούς και τις πολιορκίες των Τούρκων στη Κέρκυρα που πραγματοποιήθηκαν από τις 8 Ιουλίου εώς τις 22 Αυγούστου 1716 υπερασπίστηκε η Δημοκρατία της Βενετίας μέσω του Στρατηγού Schulenburg.

  Εν μέσω σοβαρών και συνεχών συμβάντων ο Στρατάρχης Schulenburg τον Φεβρουάριο του 1716 μερίμνησε ώστε να εξετάσει με μεγάλη επιμέλεια την κατάσταση του φρουρίου και των οχυρώσεων του νησιού. Βρίσκοντας την δυστυχώς στην ατυχέστερη δυνατή κατάσταση από την παραμέληση. 

 Το φρούριο στερούνταν της αναγκαίας φρουράς, πολεμοφοδίων, τεχνικών εργαλείων και θάρρους. Οι εξωτερικές πύλες ήταν ανοικτές, τα πυροβόλα κείτονταν στο έδαφος και τα εσωτερικά και εξωτερικά έργα ήταν ατελέστατα.

  Η οχύρωση ελλιπής, η φρουρά ασθενούσε και τα εφόδια σπάνιζαν για τη κυβέρνηση του Αγίου Μάρκου. Κατά την αποβίβαση των Τούρκων στο νησί δεν αριθμούσε περισσότερους από 2500 άνδρες στους οποίους προστέθηκαν 3000 Κερκυραίοι.

  Επί των τειχών, άνδρες γυναικες ,παιδιά και γέροντες, κληρικοί και αστοί, χριστιανοί και ισραηλίτες, προστρέξανε κατά τις οδυνηρές εκείνες μέρες με όπλα, λίθους και ζέοντος ελαίου, συνέτριψαν τις μαινόμενες ορδές των Τούρκων. Μαζί τους πάντα και ο αγαθός δαίμων του νησιού, να το διαφυλάσσει.

  Την 4η Ιουλίου αποσύρθηκαν τα δυο μικρά κάτεργα τα οποία φύλαγαν παρά την Κασσιόπη και ανέφεραν ότι εχθρικός στόλος είχε ήδη εισέλθει στο βόρειο στενό του νησιού. Κατά την 5η ο στόλος εμφανίζεται με 60 και πλέον τετράγωνων ιστίων και πλήθος άλλων μεταγωγικών πλοίων και αποβίβασε 33.000 άνδρες εφοδιασμένους με ισχυρό πυροβολικό και ιππικό καθώς και πλήθος αποσκευών.

  Ο Στρατάρχης διάβαζε τις κινήσεις των Τούρκων συνεχώς καθώς εκείνοι μελετούσαν το χώρο και ανάλογα φρόντιζε ώστε να αντιμετωπιστεί κάθε απόφαση επίθεσης του εχθρικού στόλου. Φοβούμενος την επίθεση από θαλάσσης έλαβε προφυλάξεις προς το μέρος αυτό και με απίστευτη ταχυτητα διέταξε να στήσουν μερικά πυροβολεία κατά την επιφάνεια της θάλασσας και ιδιαιτέρως προ της πύλης της Σπηλιάς και το έδαφος του Αγίου Νικολάου.

La difesa di Corfu, 1716 (γκραβούρα) από την Ιταλική Σχολή, (19ος αιώνας) Ιδιωτική συλλογή.

  Ο κίνδυνος αφαίρεσε την υπακοή των πολιτών. Με την εμφάνιση του στόλου η σύγχηση και ο τρόμος του λαού υπερέβει κάθε όριο. Οι υπήκοοι της περιφέρειας Ποταμού, των προαστείων Αγίου Ρόκκου και Μανδουκιού, κατά ομάδες, προσέτρεξαν στην πόλη με τις οικογένειες τους και απαρτίζοντας έναν επικίνδυνο όχλο εξεβίαζαν τις πύλες ,τους φρουρούς και τις διαταγές, και εισήλθαν στο παλαιό φρούριο όπου νόμιζαν πως θα τους παρήχε περισσότερη ασφάλεια. Κατά τη νύχτα συνέβησαν στην πόλη κλοπές, εμπρησμοί, πυροβολισμοί και άλλα σκανδαλώδη ανομήματα. 

  Έπειτα από μέρες εχθροπραξιών και ενώ οι Βενετοί είναι έτοιμη να συγκρουσθούν με τον οθωμανικό στόλο, ξεσπά καταιγίδα, που προκαλεί ζημιές στους δύο στόλους και στις οχυρωμένες θέσεις των Οθωμανών. Στο χρονικό αυτό διάστημα οι Οθωμανικές δυνάμεις αποχωρούν από τη Κέρκυρα με σύγχηση στην απέναντι ακτή χωρίς επιστροφή.

  Η πρόκληση της σύγχησης των Τούρκων αποδόθηκε στον Άγιο Σπυρίδωνα έπειτα από το ξέσπασμα της καταιγίδας και μαρτυριών οι οποίες είχαν να κάνουν με την εμφάνιση του Αγίου στον εχθρικό στόλο. Τόσο ο Schulenburg όσο ο Pisani και άλλοι εκδήλωσαν τότε την ευγνωμοσύνη τους προσφέροντας δώρα στην αγιότητα του.

  O Andrea Pisani ήταν γιος δύο διάσημων Βενετών ευγενών, του  Gianfrancesco Pisani και της Paolina Contarini. Ωστόσο τα νιάτα του Pisani σημαδεύτηκαν από κάποιες όχι αξιέπαινες ενέργειες. Tο 1682, μαζί με άλλους φίλους του, κορόιδεψε και φέρθηκε άσχημα σε κάποιες καλόγριες. Με εντολή του Συμβουλίου των Δέκα στις 25 Αυγούστου του 1682, επειδή διέπραξε άσεμνες πράξεις κατά των αδελφών της Αγίας Αικατερινής της Παρθένου Μάρτυρος στη Μπρέσια, μια συμπεριφορά που ήταν απολύτως αντιδημοφιλής για τους Ενετους ευγενείς, τον έδιωξαν από τη λιμνοθάλασσα και τον εξόρισαν από τη Βενετία. Ο νεαρός τότε Pisani εντάχθηκε εθελοντικά στις τάξεις του ουγκρικού στρατού και πολέμησε κατά την πολιορκία της Βούδας προκειμένου να λυτρωθεί. Η επιδίωξη της τιμής ήταν κάτι πολύ σημαντικό για τον Βενετό ευγενή. Λυτρωμένος από την αριστοκρατία της λιμνοθάλασσας κατατάχθηκε στην Αρμάδα, τον βενετικό στόλο υπό τη διοίκηση του Pietro Zaguri. 

Η ανακατάληψη του κάστρου της Βούδας το 1686, Gyula Benczur

  Ο Pisani συμβουλέυτηκε τον θεολόγο του Φραγκίσκο Φραγγιπάνι στο τι να κάνει ως ευχαριστήρια αμοιβή προς τον Άγιο που να είναι αρεστό και ευαπόδεκτο στην αγιότητα του. Εκείνος του πρότεινε να οικοδομήσει μέσα στο ναό του Αγίου ένα αλτάριο μαρμάρινο για να ακούγεται μέσα στο ναό και μια λατινική λειτουργία. Άρεσε στον Pisani η ιδέα και αμέσως πρόσταξε να ετοιμάζεται η ύλη της οικοδομής. Πριν όμως από αυτό κάλεσε όλους τους κληρικούς και ιερείς ώστε να πάρει και από εκείνους τη συγκατάθεση. Εκείνοι μόλις το άκουσαν, δεν του έδωσαν τη συγκατάθεση που περίμενε και θυμωμένος τους απάντησε πως είναι πάνω από εκείνων η βουλή του, και αμέσως διέταξε να μαζευτεί η ύλη που χρειάζεται για την οικοδόμηση του αλτάριου. Μαζέυτηκαν ασβέστης, γύψος, μάρμαρα εκλεκτής πλάκας για τη Τράπεζα. Την ίδια νύχτα ο Pisani βλέπει στον ύπνο του μορφή μοναχού να του λέει << τι με ενοχλείς και διατί ταράττεις αδίκως τα τέκνα μου, ήξευρε πως τούτο όπου εμελέτησες να κάμης, δε σου συμφέρει..>> . Την επόμενη μέρα καλεί ο Pisani τον θεολόγο του και του εξιστορεί το όνειρο, με τον δεύτερο να τον πείθει ότι είναι πνεύμα κακού δαίμονα  το εν λόγω περιστατικό. Την ερχόμενη νύχτα βλέπει πάλι ο Pisani τον ίδιο μοναχό να τον απειλεί << ήξευρε βεβαιότατα, πως αν πειράξεις τον άγιον οίκον μου, θέλεις το μετανοήσεις ότι ουδέν όφελος >>. Φοβισμένος ο Εξουσιαστής συμβουλεύτηκε ξανά τον θεολόγο του, ο οποίος τον καθησύχασε με τις ίδιες δικαιολογίες. Την ενδεκάτη Νοεμβρίου του 1718 πήγε στην εκκλησία ακολουθούμενος από τους ανθρώπους του λόγο του προσκυνήματος, και για να πάρει τα μέτρα για την οικοδομή. Τότε ο πρεσβύτερος γηραιότερος Μαρίνος Βούλγαρης Σακελλάριος (παρόντος του Πρωτόπαπα Σπυρίδων Βούλγαρη), με ταπεινή φωνή, παρακάλεσαν δεόμενοι άπαντες να μη κάνει τέτοια καινοτομία μήπως δε φανεί αρεστό στον Άγιο. Μόλις άκουσε αυτό ο Pisani τους φοβέρισε με θυμό ότι αν δεν υπακούσουν το θέλημα του θα τους στείλει σιδεροδέσμιους στη Βενετία να τους ρίξουν στα Καμαρώτα ώστε να μη ξαναδούν ποτέ τον ήλιο. Κατατρομαγμένοι από τις απειλές άνοιξαν τη λάρνακα του Αγίου και με παρεκκλίσεις ζήτησαν από τον Άγιο να εμποδίσει τον κακό σκοπό του ηγεμόνα. 

   Προς τα μεσάνυχτα που έφερναν τη δωδεκάτη μέρα, στην οποία θα ξεκινούσαν οι τεχνίτες να δουλέψουν, πέφτουν κεραυνοί και βροντές και αστραπές αλλεπάλληλες, τότε ο φύλακας της αυθεντικής Μοντετζίονος βλέπει έναν μοναχό με δαυλό αναμμένο στο χέρι να τον πλησιάζει. Ο φύλακας κατα τη συνήθεια τον ρώτησε << ποιος είσαι εσύ, και που ειπάγεις >> και επειδή δεν έλαβε απάντηση, σήκωσε το όπλο που κρατούσε για να τον αποκτείνει, τότε ο μοναχός αποκρίθηκε << εγώ είμα ο Σπυρίδων>> και τον άρπαξε από το χέρι και τον εξφενδώνησε έξω από τη Σπιανάδα, κοντά στην εκκλησία του Εσταυρωμένου, εκεί βρέθηκε όρθιος καθώς ήταν με το όπλο του. Και αμέσως μετά από αυτό άναψε η αποθήκη της Μοντετζίονος και η έξαψη αυτής ανέτρεψε όλες τις οικοδομές όπου ήταν μέσα στο καστέλλι, το παλάτι του ηγεμόνα και τα πάντα γύρω από αυτό.

  Ο Pisani βρέθηκε νεκρός από δύο δοκάρια, όπου του περιέσφιγγαν τον τράχηλο, ο δε θεολόγος βρέθηκε έξω από το τοιχόκαστρο, μέσα στο χαντάκι από τις βρωμιές που συρρέουν από των απώπατων της πόλης, και πολύς λαός από την αυλή του ηγεμόνα, 900 ψυχές. Την ίδια στιγμή συνέβησαν άλλα δύο φοβερά πράγματα, η μεγάλη ασημένια κανδύλα που είχε κρεμάσει αφιερωμένη ο Πιζάνης μπροστά από το Άγιο λείψανο και αυτή την ίδια νύχτα έπεσε κάτω και συνετρίβει η βάση ενώ καμία άλλη δεν έπαθε το ίδιο, δεύτερον εκείνη την ώρα μια φλογερή σαϊτα από αστροπελέκι, χτύπησε τη προσωπογραφία του Πιζάνη στο παλάτι του, με τις ευάερες στοές και ανοιχτές αυλές, στη Βενετία και την έκαψε χωρίς να πάθει κακό τίποτε άλλο μέσα στην οικία.

   Ο Δε Βιάζης δημοσιεύει κάποια ανέκδοτα έγγραφα σχετικά με την έκρηξη του 1718 χωρίς καμία αναφορά στην πεποίθηση των κερκυραίων ότι πίσω από την έκρηξη του φρουρίου κρυβόταν η θεοδικία του Αγίου. Το εμφανίζει ως τυχαίο γεγονός, απότοκο ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων, ενώ ειρωνεύεται τον Πάριο, γράφοντας πως << η έκρηξη υπήρξε η αφορμή που έδωσε το έναυσμα στον κοσμημένο περισσότερο με φανατισμό παρά με ευλάβεια και υγιές κριτήριο Α. Πάριο να συνθέσει το πολύ γνωστό πονιματίδιο του <<Ουρανού κρίσις>>.

Ιωσήφ Σπυρίδων Δεβιάζης (1849 
Κέρκυρα-1927 Ζάκυνθος) Λόγιος
και ιστοριοδίφης. Απο το περιο-
δικό Πινακοθήκη του 1902.

   Ο Δε Βιάζης βασίζει το σύγγραμα του σε ένα ανέκδοτο χρονικό (1703-1723) που είχε εντοπίσει στο αρχείο της καθολικής αρχιεπισκοπής και σήμερα δε διασώζεται, ενώ αναφέρεται και στο απόσπασμα του βιβλίου θανάτων του κωδ. 35 της καθολικής μητρόπολης. Περιγράφει τα γεγονότα και ολοκληρώνει το έργο του με την παράθεση της επιτύμβιας πλάκας του Πιζάνι στον καθολικό καθεδρικό ναό της Κέρκυρας. Χωρίς καμία διάθεση να εμηνεύσει τα γεγονότα και χωρίς καμία αρνητική εκτίμηση για το ρόλο του Αγίου Σπυρίδωνα, η παράλειψη του - εσκεμμένη ή όχι - να αναφερθεί στον πολιούχο της Κέρκυρας, έδωσε την αφορμή να κατηγορηθεί πως αμφισβητεί την παρέμβαση του Αγίου και να πέσει θύμα προπηλακίσεων και ξυλοδαρμού από μια ομάδα υποκινούμενων (κατ αυτόν), ένθερμων συμπολιτών του. Η απάντηση του δασκάλου του Αρχιμανδρίτη Αρσ. Πανδή είναι σκληρή και αμφισβητεί τα κίνητρα του με τη δήλωση << σπέρματα ζιζανίων υπάρχουσιν και νυν, αρεσκόμενα να διαταράττωσι την προχωρούσαν ομόνοιαν των εν Κερκύρα Ορθοδόξων και Λατίνων, και ευρίσκουσι κατάλληλα εις τους σκοπούς αυτών όργανα, αλλά εγώ προτρέπω  τους συνετούς αμφότερων των μερών, να μη φανατίζονται, αλλά να προβαίνωσιν εις την αμοιβαία ευαγγελικήν αγάπη, ήτις διδάσκει, αγάπα και τους εχθρούς>>. Η παραίνεση του Πανδή, μάλλον αντίθετα αποτελέσματα έφερε και ο Δε Βιάζης, ανησυχώντας για την ασφάλεια του καταφέυγει μεταμφιεσμένος στη Ζάκυνθο, όπου ζούσαν συγγενείς της μητέρας του και δε θα επιστρέψει ποτέ στη γενέτειρα του.

Πηγες:

Η εν έτη 1716 ένδοξος πολιορκία της Κέρκυρας

Κερκυραικά χρονικά οι νεκροί του 1718

Ουρανού κρίσις

Il Primato Nazionale

Το ταξίδι του Keyßler, Johann Georg στην Κέρκυρα τον 18ο αιώνα

 O Keyßler, Johann Georg ήταν Γερμανός πολυμαθής , γνωστός για τα ταξιδιωτικά του γραπτά και την αρχαιολογία του. Θεωρείται ο πατέρας της γερμανικής πρωτοϊστορίας. Τα ταξιδιωτικά του - που συντάχθηκαν ως μια σειρά επιστολών - αποτελούν σημαντική πηγή για τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και τα πολιτιστικά μνημεία της εποχής του. Λογοκρίθηκαν αυστηρά λόγω της συζήτησης τους για τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες στα γερμανικά κρατίδια. Το Neueste Reisen durch Deutschland, Böhmen, Ungarn, die Schweiz, Italien und Lothringen δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 1740–41. 

  Το απόσπασμα του συγγραφέα για το νησί της Κέρκυρας βρίσκεται στην πέμπτη και εβδομηκοστή επιστολή του:

 ''Μεταξύ των πολύτιμων βενετσιάνικων συλλογών ζωγραφικής θα έβαζα στην κορυφή αυτή που ο Στρατάρχης, κόμης φον Σούλεμπουργκ, χτίζει εδώ και αρκετά χρόνια, αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να παραμείνει σε αυτήν την πόλη για μεγάλο χρονικό διάστημα ή μόνιμα. Αρκετά κομμάτια Castiglione αξίζουν να ληφθούν υπόψη, παράλληλα με την τελευταία πολιορκία και τις νέες οχυρώσεις της Κέρκυρας, που δεν παρουσιάζονται μόνο σε πίνακες αλλά και σε ξύλινα πρότυπα. 

Δοξαράς Παναγιώτης- Johann Matthias von der Schulenburg, 1719

Η σημασία του νησιού της Κέρκυρας κατά τον Keyßler. 

 "Η Κέρκυρα είναι υψίστης σημασίας για τους Ενετούς όχι μόνο ως φρούριο, αλλά και πολύ επωφελής λόγω των εργασιών αλατιού, καθώς αυτά της Χίου και του νησιού της Κέρκυρας φέρνουν πάνω από πέντε εκατομμύρια λιρέτες ετησίως. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τέσσερις χιλιάδες άνδρες που φρουρούν το φρούριο της Κέρκυρας , και αφού ο κόμης του Schulembourg του παρείχε πολλές εντελώς νέες οχυρώσεις, μπορεί δικαίως να συγκαταλέγεται στα ισχυρότερα μέρη στην Ευρώπη. Οι Βενετοί αναγνωρίζουν ξεκάθαρα ποιες σημαντικές υπηρεσίες τους έχει προσφέρει ο σημερινός στρατηγός διατηρώντας ένα τέτοιο νησί, και του έδωσαν τότε την τιμή για την οποία κανένας από τους στρατηγούς τους εκτός από τον Μοροζίνι δεν μπορεί να καυχηθεί, δηλαδή να στήσουν άγαλμα κατά τη διάρκεια της ζωής του. 

  Άγαλμα που στήθηκε στον κόμη του Schulemburg. Στέκεται στη μεγάλη πλατεία της πόλης της Κέρκυρας και απεικονίζει τον κόμη του Schulemburg σε μεγαλύτερο από φυσικό μέγεθος και με ρωμαϊκή ενδυμασία, με ένα επιτελείο διοίκησης στο χέρι. Η βάση είναι κατασκευασμένη από λευκό μάρμαρο καθώς και το άγαλμα."

Ήταν από τα λίγα που έμειναν ανέπαφα μέσα στο φρούριο τη νύχτα της σφοδρής καταιγίδας με τους απανωτούς κεραυνούς που το χτύπησαν στα 1718. Οι Άγγλοι κατακτητές μεταγενέστερα το μετέφεραν έξω, στην Σπιανάδα, πολύ κοντά στην είσοδο του Φρουρίου."

 Eίναι έργο του Βενετού γλύπτη Antonio Corradini. 

Αρκετά χρόνια μετά την ανέγερση αυτού του μνημείου, συνέβη μια έκρηξη σε πυριτιδαποθήκη κοντά του, με αναφλέξεις από κεραυνούς και το δυνατό χτύπημα τους προκάλεσε μεγάλη ζημιά σε πολλά πνευματικά και κοσμικά κτίρια στη γύρω περιοχή, αν και το μνημείο του Schulemburg δεν υπέστη. 

Οι πολίτες, και οι αρχαίοι πίστευαν ότι ο κεραυνός δεν θα χτυπούσε κεφάλι στεφανωμένο με κλαδιά δάφνης (που ήταν επίσης σημάδι νίκης). Δόθηκε, έτσι, η ευκαιρία για  να χαρακτούν οι λατινικές λέξεις στο κάτω μέρος του βάθρου αυτής της στήλης:  

Intacta fulmine laurus (Άθικτος κεραυνός δάφνης)

"Στέλνω στον κύριό μου το αντίγραφο αυτού του αγάλματος, το οποίο φαίνεται επίσης σε μικρή μορφή στο λευκό μαρμάρινο σπίτι του Κόμη του Schulemburg, και θα ήθελα απλώς να σας υπενθυμίσω ότι το πρόσωπό του είναι πολύ πιο φιλικό από ό,τι εκφραζόταν στο άγαλμα. Το εισόδημα που λαμβάνει από τη Δημοκρατία ως Generale di Sbarco ανέρχεται σε τριάντα χιλιάδες τάλερα σε καιρό ειρήνης, αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου ανήλθε σε ογδόντα χιλιάδες τάλερα. 

Αν έχει κάτι να αναφέρει σε πολεμικά θέματα ή το κράτος έχει κάτι να του μεταβιβάσει, αυτό γίνεται γραπτώς. Οι Βενετοί είναι πολύ καχύποπτοι για τον τρόπο με τον οποίο οι ευγενείς και οι υψηλόβαθμοι υπηρέτες τους αλληλεπιδρούν με ξένους απεσταλμένους, αλλά ο κόμης του Schulemburg δεν επέτρεψε στον εαυτό του να συνδεθεί με αυτό το σκεπτικό από την αρχή και συναντά από την πρώτη φορά έναν εισερχόμενο πρεσβευτή."

 "Παρεμπιπτόντως, τα τρία μετάλλια που κόπηκαν προς τιμήν του στη Νυρεμβέργη αξίζουν να αναφερθούν, το πρώτο από τα οποία παρουσιάζει την προτομή του στρατάρχη από τη μία πλευρά με την επιγραφή: 

Matt. Joh. SRI Com. deschulenburg Ser. Reip. Ven. Marech. Γεν. Corcyræ Propugnator .

Στο πίσω μέρος μπορείτε να δείτε το οικόσημο του κόμη Schulemburg.

Mathias von Schulenburg, οικόσημο

 Το άλλο μετάλλιο έχει το πορτρέτο και την επιγραφή όπως το πρώτο, αλλά από την άλλη πλευρά το σχέδιο και η πολιορκία του νησιού της Κέρκυρας παρουσιάζονται μαζί με τη Λατινική φράση:

Auspiciis Venetum virtus Germana tutur(Υπό την αιγίδα των Μπλε, η γερμανική δύναμη θα τον προστατεύσει).

  Το τρίτο μετάλλιο είναι διακοσμημένο στη μία πλευρά με στεφάνι δάφνης, το οποίο περιέχει τη γραφή:  Cοrcyram Δ. XXII. Αυγ. Α. MDCCVI. , η οποία είναι χαραγμένη στη στήλη της τιμής που ανεγέρθηκε στην Κέρκυρα. Από την άλλη πλευρά, το ίδιο το άγαλμα και στην προοπτική το νησί της Κέρκυρας με την επιγραφή στα Λατινικά:

Semper honos nomenque tuum laudesque manebunt (Θα τιμούν πάντα το όνομα και τον έπαινο σας).

Copyright Έλενα Παπάζη

Πηγές:

Τελευταία ταξίδια στη Γερμανία, τη Βοημία, την Ουγγαρία, την Ελβετία, την Ιταλία και τη Λωρραίνη 1740

zeno.org

Paletaart

academia.edu

Look and Learn

wikipedia

Μια αναθεματική εικόνα του Νicolo Bambini με Κερκυραϊκό θέμα στο παλάτι της Βενετίας

 

 O Πίνακας είναι του Nicolò Bambini και παριστά τον Δόγη Ιωάννη Β’ Κορνέρ ή Κορνάρο (1709-22) να ευχαριστεί γονυπετής, φορώντας λευκό κάλυμμα ικέτη στο κεφάλι, την Παναγία και τους Αγίους Μάρκο και Σπυρίδωνα για την λύση της οθωμανικής πολιορκίας της Κέρκυρας τον Αύγουστο του 1716.

 Στο φόντο μεταξύ του μαρκιανού λέοντα και του θυρεού της πόλης της Κέρκυρας αποτυπώνεται  με σαφήνεια το Νέο Φρούριο και τμήμα της πόλης από Βορρά (verso Tramontana) όπως θα έλεγαν. Πίσω από τον Δόγη μια αλληγορική παράσταση της Πίστεως με την Παναγία και τους Αγίους Μάρκο και Σπυρίδωνα για την λύση της οθωμανικής πολιορκίας της Κέρκυρας τον Αύγουστο του 1716. Ως αγιογραφία θα χαρακτηριζόταν αναθεματική, καθώς περιέχει τη βοήθεια των Αγίων και της Παναγίας ως βοηθούς στη δύσκολή στιγμή του πολέμου που στέφθηκε με επιτυχία για τη πλευρά του νησιού, και εκ τούτου ως κάποιο τάμα. Αίθουσα Liagò του Παλατιού των Δόγηδων (Palazzo Ducale) της Βενετίας.

 Palazzo Ducale e Venecia. Το Palazzo Ducale ήταν η κατοικία του Δόγη, της ανώτατης αρχής της Δημοκρατίας της Βενετίας από το 697 έως το 1797, που παλαιότερα ονομαζόταν επίσης Palazzo Dogale. (Getty Images)

Copyright Έλενα Παπάζη

Πηγές

Getty Images

Wikipedia: Πορτραίτο του Δόγη Giovanni II Cornaro,

Vilma Lwoff-Parlagh

Γεωργιου Λαμπελετ: ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ

 

Ο Γεώργιος Λαμπελέτ (Κέρκυρα, 24 Δεκεμβρίου 1875 - Αθήνα 31 Οκτωβρίου 1945) ήταν Έλληνας συνθέτης και μουσικοκριτικός, μικρότερος αδελφός του Ναπολέοντα Λαμπελέτ, επίσης συνθέτη, από τη μουσική οικογένεια Λαμπελέτ.

  "Για να λάβει κανείς μίαν ιδέα του ανωτάτου ορίου της δημιουργικής δυνάμεως της νεοελληνικής φυλής στο έδαφος του πνεύματος και της τέχνης, πρέπει, νομίζω, να πάρη ως μέτρον το δημοτικό της τραγούδι. Σ’ αυτό ο ελληνικός λαός έδειξε και δείχνει ότι ομαδικώς δημιουργικότερο υπό έποψιν πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής είναι ικανός τα προσφέρη στον παγκόσμιο πολιτισμό. Και δεν είναι λίγο αυτό που προσφέρει. Είναι κάτι το οποίο καλλιτεχνικώς έχει τόσο μεγάλη σημασία, ώστε στο έδαφος της λαϊκής τέχνης ημπορεί να την κατατάξη σε μιαν εντελώς ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους άλλους λαούς. Η ιδιαίτερη μου γνώμη μάλιστα είναι ότι με το δημοτικό τραγούδι του ο ελληνικός λαός κρατεί στον κόσμο τα σκήπτρα στον καλλιτεχνικό κλάδο της μουσικής λαογραφικής τέχνης και φανερώνει ότι το ανώτερο καλλιτεχνικό ένστικτο της νεοελληνικής φυλής είναι ακόμα ένα από τα αναμφισβήτητα προ-νόμιά της, το οποίον όπως στην αρχαίαν εποχή της έδωσε τα πρωτεία στο έδαφος της τέχνης, έτσι και στην νεώτερη εποχή ημπορεί μίαν ημέρα πάλι να της τα δώση.

Βέγιας Διονύσιος-Χορός στην Κέρκυρα

  Πιθανόν να μη είναι όλοι σύμφωνοι με αυτά που λέω, αλλ’ είναι ανάγκη να δηλώσω ότι εγώ υποστηρίζοντας τη γνώμη αυτή, επιθυμώ να εκφέρω μίαν εντελώς ατομική μου πεποίθησι, την οποίαν όμως, και αυτό πρέπει να λογαριαστεί, την εσχημάτισα κατόπιν μακροχρόνιας μελέτης, και την οποίαν στηρίζω σε όχι ολίγα θετικά δεδομένα. Προκειμένου δε να μιλήσω για την αισθητικήν και μουσικοθεωρητικήν υπόστασιν του δημοτικού μας τραγουδιού, είναι ακόμα ανάγκη να δηλώσω ότι παίρνω το τελευταίο στην πλουσιώτερη του και εκφραστικώτερή του μορφή, την οποίαν χωρίς άλλο μας την δίνει ο τραγουδι-στός χορός, που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής μουσικής λαογραφίας και στον οποίο συναντώνται αδελφομένες στην ταυτόχρονη εκδήλωσή τους, οι τρεις τέχνες, ποίησις, μουσική και όρχησις, όπως ήσαν αρ-μονικά αδελφωμένες και στον αρχαίο διθύραμβο.

 Οι αναλογίες που συναντώνται στους δύο χορούς, διθύραμβο και τραγουδιστό χορό, στρέφουν άθελα τη σκέψη προς τη συγγένεια, που ημπορεί να έχουν μεταξύ τους όχι μόνον αυτοί οι δύο χοροί, αλλά γενικά η αρχαία ελληνική μουσική με τη νεοελληνική μουσική. Γιατί τι άλλο περισσότερο από τον αρχαίο διθύραμβο ημπορεί να συμβολίσει την αρχαίαν μουσική, τον διθύραμβο ο οποίος έδωσε στην αρχαία τραγωδία του Αισχύλου και του Σοφοκλέους τον μουσικό πυρήνα που την ανάδειξε ως το ανώτερο και ευγενέστερο μουσικό δημιούργημα κατά την περίοδο που ήκμασε η ελληνική τέχνη; Εννοείται δε μιλώντας για την αρχαία ελληνική μουσική, αναφέρομαι μόνο στο πνεύμα της, γιατί από αυτήν- ως όλοι γνωρίζουμε-τίποτε δεν μας έμεινε ικανό να μας δώσει μια ιδέα της πραγματικής της υποστάσεως. Ξέρουμε την σημασία την οποίαν οι αρχαίοι έδιναν στην αισθητική της αξία, και έχουμε αρκετά από αυτήν στοιχεία για να μπορέσουμε να μελετήσουμε τις αναλογίες που παρουσιάζει το πνεύμα της με εκείνο της νεοελληνικής μουσικής. Αυτές δε οι αναλογίες, που τις βλέπουμε και τις μελετάμε, νομίζω ότι είναι το μόνο πράγμα το οποίο με κάποιο θετικό τρόπο ειμπορεί να μας φανερώση τη συγγένεια που έως ένα όριο υπάρχει μεταξύ αρχαίας και νεωτέρας μουσικής. Γιατί η με κάθε άλλο τρόπο έρευνα του ζητήματος του δεσμού, ο οποίος συνδέει τη σημερινή με την αρχαία ελληνική μουσική, προσκρούει σε μεγάλες δυσκολίες και δεν καταλήγει συνήθως σε κανένα θετικόν αποτέλεσμα.

 Υπάρχει ακόμα και μία πολύ σημαντική λεπτομέρεια, η οποία φανερώνει εν μέρει τη σχέσι της αρχαίας με τη νεώτερη ελληνική μουσική, και είναι αυτή η αναλογία την οποίαν παρουσιάζουν ορισμένα μέτρα της με μερικά συ-ναντώμενα και στα δημοτικά τραγούδια, και ακόμα, η ομοιότης μερικών από τις διατονικές της κλίμακες τις οποίες συναντάμε και στη δημώδη μας μουσική. Η λεπτομέρεια αυτή, μου δίνει την αφορμή να εξετάσω και μιαν άλλη –εκτός από την αισθητική-πολύ σπουδαία άποψη του ζητήματος, που γεννά η μελέτη της ελληνικής δημώδους μουσικής και είναι αυτή η μουσικοθεωρητική βάσις της τελευταίας, η οποία εις πολλά σημεία συγκρούεται με εκείνη της μουσικής της Δύσεως και η οποία βρίσκω ότι αξίζει να με απασχολήση εδώ. Και πρώτα-πρώτα ας πω μερικές λεπτομέρειες για ωρισμένα από τα μέτρα της.

 Η κατά παράδοσιν ισχύουσα θεωρία του σχηματισμού των μέτρων της μουσικής της Δύσεως, προσκρούει ενίοτε στους κανόνας, στους οποίους στη-ρίζεται ο σχηματισμός πολλών μέτρων στην νεοελληνική δημώδη μουσική θα ήταν ικανές, όχι σπανίως να εμβάλουν σε απορία τον ξένο θεωρητικό. Ιδιαίτερα ο τονισμός σε μερικά μέτρα ειδικού σχηματισμού στην νεοελληνική δημώδη μουσική. Μελωδίες π.χ που εδημιουργήθησαν επάνω σε μέτρα 7]8 και 5]8- μέτρα συχνά συναντώμενα στη δημώδη μουσική θα ήταν ικανές, όχι σπανίως να εμβάλουν σε απορία τον ξένο θεωρητικό. Ιδιαίτερα ο τονισμός σε μερικά μέτρα ειδικού σχηματισμού στην νεοελληνική δημώδη μουσική, θα παρουσίαζε δυσκολίες για τον ξένο μελετητή και τούτο διότι για να εννοηθή καλά ότι λέγεται carrure μιας φράσεως η αρχιτεκτονική μιας μουσικής περιόδου σε πολλά δημοτικά τραγούδια, θα έπρεπε προπαντός άλλου να αισθανότανε κανείς αυτά, όπως τα αισθάνεται και τα τραγουδεί ο λαός, από εκτέλεσι του οποίου θα ωδηγείτο για να βρίσκε τον ακριβή τονισμό. Γιατί αλλοιώς, θα διέτρεχε τον κίνδυνο να παραμορφώση τη φράσι και να αλλοιώση τη μουσική ιδέα.

 Πολλά από τα μέτρα συναντώμενα στη μουσική της Δύσεως, τα βλέπουμε και στη δημώδη μας μουσική, με κάποιες ίσως από την τελευταία παραβάσεις των καθιερωμένων κανόνων του τονισμού. Εννοείται όμως ότι απ όλα τα μέτρα, των οποίων γίνεται χρήσις στη νεοελληνική λαϊκή μουσική, τα πιο χαρακτηριστικά υπό την έποψι ρυθμικής εκφράσεως είναι τα σύνθετα και ιδιαιτέρως εκείνα των 7]8 και των 5]8, εκ των οποίων το 7]8 συνηθέστατο στους ελληνικούς χορούς, ημπορεί να θεωρηθή ως το κατ’ εξοχήν εθνικό μέ-τρον. Τα μέτρα των 7}8 και 5]8 είναι σκόπιμο να σημειωθή, ότι τα είχε και η αρχαία ελληνική μουσική με κάποιαν ίσως διαφορά στον τρόπο του σχηματι-σμού τους.

 Ότι όμως περισσότερον από όλα δίνει ένα ξεχωριστό χρώμα στην ελληνική δημώδη μουσική είναι, χωρίς άλλο, οι κλίμακες στις οποίες βασίζεται, και για την ποικιλία των οποίων θα προσπαθήσω με συντομία να δώσω μια μικρήν ιδέα.

 Παρουσιάζει ιδιαίτερον ενδιαφέρον στον μελετητή της νεοελληνικής μουσικής, το ότι ωρισμένες κλίμακές της, ως είπα και παραπάνω, συναντώνται και στην αρχαίαν ελληνική μουσική. Της δωρίου, υποδωρίου, υπολυδίου π.χ. κλίμακος των αρχαίων, γίνεται συχνή χρήσις και στην δημώδη μουσική, ιδιαίτατα δε της υποδωρίου κλίμακος, στην οποίαν στηρίζεται μέγα μέρος των δημοτικών τραγουδίων και χορών. Το ευγενές και αυστηρά σοβαρό για τους αρχαίους δώριο μουσικόν είδος, το μόνο θεωρούμενον από αυτούς εθνικό, είναι και στην νεώτερη εποχή αγαπητό στην ελληνική ψυχή, και σ’ αυτό κατά προτίμησιν ο λαός στηρίζει τις μουσικές του εμπνεύσεις, πράγμα που αποδει-κνύει ότι δεν είναι αστήριχτη η ιδέα για την οποία ωμίλησα πρίν, της συγγένειας που παρουσιάζει το πνεύμα της αρχαίας ελληνικής μουσικής με εκείνο της ελληνικής δημώδους μουσικής. 

 Οι αρχαίες διατονικές κλίμακες, των οποίων γίνεται χρήσις στη λαϊκή μας μουσική, αποτελούν ένα μόνο και όχι μεγάλο μέρος του συνόλου των κλιμάκων τις οποίες μεταχειρίζεται. Το μεγαλύτερο μέρος και το πλουσιώτερο το αντιπροσωπεύουν οι μικτές ή ετεροφυείς (hybrides) λεγόμενες κλίμακες, οι οποίες είναι οι κυρίως νεοελληνικές κλίμακες και αποτελούνται από την ένωσι δύο τετραχόρδων, που ανήκουν σε διαφορετικά είδη. Οι κλίμακες αυτές παρουσιάζουν θαυμαστό πλούτο και μεγάλη ποικιλία, πολλές δε από αυτές φαίνονται ότι προέρχονται από μιαν αλλοίωσι της υποδωρίου κλίμακος. Σ’ αυτές καθώς και στις αρχαίες διατονικές, για τις οποίες προείπα, προστίθενται και η μείζων και η ελάσσων (majeure και mineure) του διατονικού συστήματος της μουσικής της Δύσεως, των οποίων γίνεται επίσης όχι σπάνια χρήσις στην ελ-ληνική δημώδη μουσική. Με το σύνολο των πολλών και ποικίλων κλιμάκων της νεοελληνικής λαϊκής μουσικής δεν ημπορεί να συναγωνισθή ο πολύ περιορισμένος αριθμός των κλιμάκων της μουσικής της Δύσεως, η οποία για ολό-κληρους αιώνας εστηρίχθηκε σε δύο μόνον κλίματες και στη νεώτερη εποχή, σε μερικές που οφείλονται στην προσπάθεια, την εντελώς ατομική, ωρισμένων μουσουργών. Στο βιβλίο μου «Η ελληνική δημώδης μουσικήν» μελετώ το ζήτημα αυτό των νεοελληνικών και ευρωπαϊκών κλιμάτων σ’ ένα σημείωμα το οποίον κρίνω σκόπιμο να αναφέρω : «Η μουσική γράφω σ’ αυτό, την οποίαν μεγάλες καλλιτεχνικές διάνοιες επλούτισαν δια μέσου των αιώνων με τα ανώτερα και τολμηρώτερα καλλιτεχνικά μέσα και την ανύψωσαν σε υπέροχο σημείο μεταξύ των τεχνών, εις ένα μόνον πράγμα έμεινε με ακλόνητο πείσμα ακίνητη, σαν μαρμαρωμένη, και δεν εδέχθη καμμιά τροποποίηση και αλλαγή επί το ευρύτερον και προοδευτικώτερον, τούτο δε είναι η παράδοσις του διατονικού συτήματος, του συστήματος, δηλαδή, του σχηματισμού των δύο κλιμάκων, της μείζονος και της ελάσονος. Στις δύο αυτές κλίμακες η μουσική ό-λου του κόσμου εστηρίχθηκε μέχρι καταχρήσεως για ολοκλήρους αιώνας, οι των διαφόρων δε εποχών μουσικές μεγαλοφυΐες σ΄αυτές μόνον εβασίστηκαν για να στηρίξουν το έργον τους και να θεμελιώσουν τον μουσικόν τους ιδανικό κόσμο. Η προσκλόλλησις όμως αυτή εις ένα πάντοτε και περιωρισμένο σύστημα κλιμάκων συνετέλεσεν ώστε, αν στο καλοσιαίο δημιουργικόν έργον, το οποίον μας εχάρισεν έως τώρα η μουσική, υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές ύφους αποτέλεσμα τούτο της ιδαίτερης καλλιτεχνικής προσωπικότητας ενός εκάστου των μεγάλων συνθετών να υπάρχη και κάτι το ομοειδές, κάτι το ομοιόμορφον στην μελωδική και αρμονικήν εντύπωσι, το οποίον πρέπει να αποδοθή στο ότι μελωδία και αρμονία στηρίζονται εις ένα και μόνο πάντοτε όμοιο και όχι βέβαια πλούσιο διατονικό σύστημα. Τούτο, ως όλοι γνωρίζουμε, υπήρξεν αφορμή να ιδρυθούν τα τελευταία έτη από ωρισμένους και γνωστούς στο έδαφος της τέχνης επαναστάτας μουσουργούς, νέες μοντερνιστικές σχολές, οι οποίες κύριο σκοπό τους είχαν και έχουν την με όλα τα μέσα και τα υπερβολικότερα ακόμα ανατροπή κάθε μουσικού θεωρητικού συστήματος στηριζομένου στο παρελθόν και την δημιουργία άλλων νέων συστημάτων, ρι-ζικά πάντοτε αντιθέτων προς το θεωρητικόν σύστημα και το πνεύμα των πα-ληών.

 Ποιος ξέρει όμως, αν οι πρωτοπόροι αυτών των μουσικών μοντερνιστικών σχολών μουσουργοί, οι οποίοι για να παράγουν νέες εντυπώσεις, φθά-νουν μέχρι του σημείου να επινοήσουν και θεωρητικά συστήματα που καταρ-γούν την ύπαρξι κάθε τονικότητος στην μουσική (Arnold Schonberg), και για να ενισχυθή και πλουτισθή η τέχνη των ήχων με νέους ρυθμούς, εφευρίσκουν ελευθέρους και πρωτοτύπους τέτοιους, που καταργούν την στεροτυπία των παληών (Igor Stravinski), ποιος ξέρει, επαναλαμβάνω, αν δεν ήτανε γόνιμο για τη μουσική τέχνη να έστρεφαν αυτοί την προσοχή τους και προς την ύπαρξι νέων γι’ αυτούς τονικοτήτων, όπως είναι π.χ. οι τονικότητες που συνδέονται με τις νεοελληνικές κλίμακες, οι οποίες εδημιουργήθηκαν φυσικά από την έμπνευση και από το ένστικτο των λαών, και να έστρεφαν ακόμα την προσοχή τους σε μερικά από τα χαρακτηριστικώτερα νεοελληνικά μέτρα, όπως είναι π.χ. εκείνα των 7|8 και των 5|8, τα οποία ημπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ως βάσι για τη γένεσι νέων και πρωτοτύπων ρυθμών;

 Δεν είναι πολύς καιρός, που και στην δική μας μουσική άρχισε να καλλιεργείται κάπως ευρύτερα η ιδέα της εκμεταλλεύσεως της πολυφωνίας και της προσαρμογής της στην νεοελληνική μελωδία, ιδαίτερα δε μόνο να μελετηθή ο τρόπος της εκμεταλλεύσεως αυτής. Ας μη δε φοβηθή κανείς ότι με την καθιέρωσι της αρμονίας στη δημώδη μας μουσική ειμπορούν να πάθουν μείωσιν και νοθείαν οι εκφραστικές της ιδιότητες και τα πρωταρχικά καλλιτεχνικά της γνωρίσματα. Απεναντίας, με την προσαρμογή της πολυφωνίας θα φωτισθούν αυτά και θα ενισχυθούν ακόμη περισσότερο και θα καταστήσουν πιο υποβλητική την πνευματική της δύναμι.

 Το έργον της εναρμονίσεως των δημοτικών τραγουδιών είναι πολύ σπουδαίο και αναγκαιότατο, το καθιστά δε για εμάς ακόμη πιο αναγκαίο η ιδέα ότι εμείς μ’ αυτό εμείναμε πίσω απέναντι άλλων λαών οι οποίοι ίσως δεν έ-χουν στη μουσική τους λαογραφία τον καλλιτεχνικό και μουσικοθεωρητικό πλούτο τον οποίον έχει η δική μας μουσική λαογραφία.

 Το ότι εμείναμε πίσω στο έργον αυτό, οφείλεται ίσως εν μέρει και στην προσκόλησι που είχαμε ως τώρα στο δόγμα της μονόφωνης παραδόσεως στη μουσική μας. Αλλά η παράδοσις δεν είναι σταμάτημα, δεν είναι ακινησία. Η παράδοσις είναι ρεύμα ζωής και σκέψεως. Όλοι οι μουσικοί λαοί της γης οι οποίοι είχαν πίσω τους την μονόφωνη παράδοσι στη μουσική τους και οι οποίοι εδέχτηκαν τον συνδυασμό της πολυφωνίας σ’ αυτήν, απέδειξαν τρανώ-τατα την αλήθειαν αυτήν. Έιπα ότι το έργον της εναρμονίσεως της δημώδους μας μουσικής είναι πολύ σπουδαίο. Προσθέτω τώρα ότι σπουδαιότερο είναι ακόμα το έργο της ελληνικής εναρμονίσεως. Γιατί πρέπει να εννοήσουν όλοι όσοι ενδιαφέρονται για την μουσική μας τέχνη ότι η εναρμόνισις της ελληνικής δημώδους μουσικής, πρέπει προπαντός να είναι ελληνική, πρέπει δηλαδή να συνδέεται φυσικά με την ελληνική μελωδία, - κάνει τουλάχιστον σε πολλές περιστάσεις – ένα μεγάλο λάθος.

 Γι’ αυτό η ελληνική εναρμόνισις του δημοτικού τραγουδιού, δεν είναι έργον το οποίον ημπορεί να το αναλάβη ο οποιοσδήποτε μουσικός. Ο εναρ-μονιστής της ελληνικής μελωδίας πρέπει να έχη μερικά απαραίτητα εφόδια, και τα εφόδια αυτά είναι η βαθεία επιστημονική γνώσις της μουσικής θεωρητικής βάσεως (κλίμακες, μέτρα κτλ.) στην οποίαν στηρίζεται η ελληνική μελωδία, και η πλήρης από αυτόν κατανόησις του αισθητικού πνεύματος το οποίον διακρίνει την ελληνική δηλώδη μουσική. Χωρίς τα εφόδια αυτά είναι εντελώς αδύνατον η ενορμόνισις του να ανταποκρίνεται φυσικά προς το πνεύμα της μελωδίας και να την ενισχύση σε έκφραση και σε χρώμα. Όποιος χωρίς να έχη τα εφόδια αυτά και χωρίς να είναι βαθύς γνώστης της μουσικής επιστήμης επιχειρή να εναρμονίση την ελληνική δημώδη μελωδία, ημπορεί να πη κανείς ότι διαπράτει ένα αληθινό καλλιτεχνικόν έγκλημα, μίαν αληθινή καλλιτεχνική ιεροσυλία εναντίον της ελληνικής μουσικής τέχνης, ενώ απεναντίας από την εις ευρείαν κλίμακα αρμονικήν επεξεργασία της ελληνικής δημώδους μουσικής υπό του αληθινά επιστήμονος και αληθινά καλλιτέχνου μουσουργού, ειμπορεί να βγη στο μέλλον ένα δημοτικό τραγούδια που να παρουσιάζη βαθύ και τέλειο τον συνδυασμό του με την φυσική πολυφωνική του βάσι, το οποίον θα αντιπροσωπεύη την διάμεση τέχνη, που θα χρησιμεύση ως γέφυρα μεταξύ της προερχομένης από τις κατώτερες λαϊκές πηγές και λαμβανομένης ως πρώτης ύλης λαϊκής μουσικής τέχνης, καλλιεργημένης από τους Έλληνας εθνικιστάς μουσουργούς εις το έδαφος της ελευθέρας μουσικής δημιουργίας.

 Πηγές:

 <περιοδικο> ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Ε΄ ΑΦΙΕΡΩΜΑ 97)

Πρώτη ανάρτηση Γεωργίου Σκλαβούνου, μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Ναύτης και έρωτες, η βεντάλια του Γιάννη Τσαρούχη

Γιάννης Τσαρούχης (1910 - 1989), Ναύτης και έρωτες, 1943, Τέμπερα σε ξύλο, 16 x 32 εκ., Δωρεά Καρόλου και Λίλης Αρλιώτη, Εθνική Πινακοθήκη.

 Η βεντάλια του Γιάννη Τσαρούχη πήρε μέρος σε μια παράσταση για φίλους τον καιρό της ναζιστικής κατοχής όταν ο ζωγράφος μεταμορφώθηκε σε σκηνοθέτη, σκηνογράφο, ενδυματολόγο, ηθοποιό, περφόρμερ. Ο Γιάννης Τσαρούχης χάρισε την βεντάλια στη ζωγράφο Λιλή Αρλιώτη και χρόνια αργότερα εκείνη την δώρισε στην Εθνική Πινακοθήκη.

 Ενας ναύτης, ανάμεσα σε δύο γυμνούς ερωτιδείς, άνδρες με αγγελικά φτερά, τα οποία θυμίζουν τεχνική αγιογραφίας και ύφος λιτό βυζαντινό, τοποθετημένοι στη φύση.  Στα άκρα της βεντάλιας έχει δημιουργήσει μπορντούρα απλών λουλουδιών με λευκά πέταλα. Κυριαρχούν τα χρώματα της γης σε όλο το έργο.

Η ιστορία της Ιονίου Ακαδημίας και του ευεργέτη της Γκιλφορντ

 Η ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας έγινε επίσημα στις 29 Μαΐου 1824 στο νησί της Κέρκυρας, το οποίο βρισκόταν υπό βρετανικό έλεγχο ως τμήμα των Ηνωμένων Πολιτειών των Ιονίων Νήσων. Ήταν το πρώτο Πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε στη σύγχρονη Ελλάδα . 

Λόρδος Γκίλφορντ, ελαιογραφία

  Προ της θεμελίωσης από τον  Γκιλφορδ, της Ιονίου Ακαδημίας, διάφορες προσπάθειες έγιναν στη Κέρκυρα προς τη σύσταση ανώτατου διδακτιρίου. Ξεκινώντας με το εγχείρημα θεμελίωσης Ακαδημίας το 1656 καλούμενης  << Ακαδημία των εξισφαλισμένων", και διατηρήθηκε μέχρι την πολιορκία της Κέρκυρας υπό των Τούρκων (1716). Αργότερα ιδρύθηκε η <<Ακαδημία των γονίμων>>. Κατα το έτος 1732 ιδρύθηκε μια τρίτη Ακαδημία η << των περιπλανώμενων>>. Αλλα από τα ιδρύματα αυτά προέκυψε μικρή πνευματική ωφέλεια.

  Με τη κατάληψη της ενετικής κυριαρχίας υπό τον Ναπολέωντα, έγιναν κύριοι των Ιονίων οι Γάλλοι(1799), οπότε και μια νεα ζωή μεταδόθηκε στην εκπαίδευση. Τότε για πρώτη φορά δημιουργήθηκε στη Κέρκυρα τυπογραφείο,και ιδρύθηκε το 1812 και <<Ιονιος εταιρεία>> στην οποία διδάσκονταν στοιχεία επιστημών και προκηρύσσονταν διαγωνίσματα.

Ο Λόρδος Φρέντερικ Νορθ, 5ος κόμης του Γκίλφορντ, σχεδίασε να παράσχει πνευματική τροφή στα ελληνόπεδα των Ιονίων νήσων και να διδάξει στους νεότερους Έλληνες την προγονική τους ευκλεία. Προηγουμένως, όμως, θέλησε να περιηγηθεί σε ολες τις ελληνικές χωρες για να μελετήσει τη πραγματοποίηση του σχεδιου του. 

Ό Γκίλφορντ επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1791. Ερχόμενος στην Κέρκυρα ασπάστηκε την ορθοδοξία. Η γοητεία του με όλα τα ελληνικά τον οδήγησε να γίνει μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, κρυφά, με την προτροπή του Γεωργίου Προσαλέντη. Ο Μέγας Πρωτόπαπας Δημήτριος Πετρετίνης (1722-1795) βάφτισε στην Ορθόδοξη πίστη τον Γκίλφορντ στο Οίκο Πετρεττίνης, στην οδό Καποδιστρίου 10, στις 23 Ιανουαρίου 1791, σε ηλικία 25 ετών, δίνοντάς του το όνομα «Δημήτριος». 

Το 1817, μετά το θάνατο και του δεύτερου αδελφού του, γίνεται ο πέμπτος κόμης του Γκίλφορντ. Έκτος από τον τίτλο πολλαπλασιάζονται και οι οικονομικές του δυνατότητες, γεγονός που τον διευκολύνει στην πραγματοποίηση των σχεδίων του για την πρόοδο της Ακαδημίας. 

 Στα μέσα των περιηγήσεων κλήθηκε στο Λονδινο από τον πατέρα του, υπουργό κατά των πολέμων Άγγλων και Αμερικάνων. Μετά το θάνατο του πατέρα του επανέκαμψε στη Κέρκυρα και το 1824 ίδρυσε την Ιόνιο Ακαδημία. 

Τον Μάρτιο του 1820 ο Γκίλφορντ ορίστηκε από την Ιόνιο Γερουσία, ύστερα από πρόταση του "Αγγλου αρμοστή Μαίτλαντ, αρχηγός και πρόεδρος (Chancellor) του Πανεπιστημίου που επρόκειτο να ιδρυθεί.Ο Σπ. Τρικούπης ήταν γραμματέας του για μεγάλο χρονικό διάστημα και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προγραμματισμένη ίδρυση πανεπιστημίου για το Ιόνιο. Ο Γκίλφορντ άρχισε τις επίσημες ενέργειες για την ίδρυση της Ακαδημίας. Υπέβαλε τον κατάλογο των καθηγητών και συνεργάστηκε με τον αρμοστή για την εκλογή της νήσου. Πρώτη επιλογή ήταν η Ιθάκη και το ψήφισμα της Γερουσίας της 17ης Μαΐου αποφάσισε την ίδρυση του πανεπιστημίου εκεί. Το σχέδιο όμως ματαιώθηκε μετά την κήρυξη της ελληνικής επαναστάσεως του 1821, γιατί ο Μαίτλαντ θεώρησε επικίνδυνη τη γειτνίαση με την επαναστατημένη Ελλάδα, όπως ανέφερε στο λόγο του στή Βουλή στις 6 Μαρτίου του 1822.

 

 Ενα χρόνο αργότερα ο Μαίτλαντ, χάρη στις ενέργειες του Γκίλφορντ στην αγγλική κυβέρνηση και κυρίως στον λόρδο Bathurst, στο λόγο του στη Βουλή ανακοίνωσε ότι παραχωρούσε για τη στέγαση του Ιονίου Πανεπιστήμιου το Παλαιό Παλάτι (άλλοτε κατοικία του Βένετου προβλεπτή) μέσα στο φρούριο, το όποιο εγκατέλειπε ο ίδιος για να εγκατασταθεί στο νεόκτιστο μεγαλοπρεπές Παλάτι των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου. 

Ή επίσημη έναρξη της λειτουργίας του Πανεπιστημίου έγινε στις 17 Μαΐου του 1824. 

Το Πανεπιστήμιο, ήταν η μόνιμη φροντίδα του την τελευταία περίοδο της ζωής του. Διέθετε το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων του για τις σπουδές στην Ευρώπη νέων Ελλήνων που είχε επιλέξει, με το σκοπό να τους χρησιμοποιήσει ως καθηγητές του Πανεπιστημίου και, όταν λειτούργησε, πλήρωνε ο ίδιος μισθούς που δεν κάλυπτε η κρατική επιχορήγηση καθώς και υποτροφίες ενός μεγάλου αριθμού φοιτητών. Στο πλαίσιο αυτό, χρηματοδότησε τις σπουδές στη Γαλλία (στην Ecole polytechnique ) του Giovanni Carandino, ιδρυτή των νεοελληνικών μαθηματικών.

Φρόντιζε για τήν καλή λειτουργία του Πανεπιστημίου, παρακολουθούσε από κοντά το έργο των καθηγητών στην αίθουσα διδασκαλίας και τη ζωή και πρόοδο των φοιτητών, αφού η μεγαλύτερη ευτυχία του ήταν, όπως δήλωνε σε κάθε ευκαιρία, η πρόοδος που  διαπίστωνε κατά τις δημόσιες εξετάσεις τους και η δίψα τους για μάθηση.

Ανδρέας Κάλβος

Κατά την έναρξη της σύστασης του ιδρύματος, δίδασκαν ελληνιστί επτά καθηγητές, ελληνική και λατινική φιλολογία, φιλοσοφία, θεολογία, ρητορική, μαθηματικά, βοτανική και αγγλική ιστορία. Κατόπιν τα μαθήματα διαιρέθηκαν σε τέσσερις σχολές: θεολογική, φιλολογική, νομική και ιατρική.

Σύμβολο της Ακαδημίας ήταν η χρυσή κουκουβάγια. Ο πρόεδρος και οι καθηγητές φορούσαν χιτώνα ιδιαίτερης σχολής, χλαμύδα και ερυθρά πέδιλα. Ο χρωματισμός της χλαμύδος του προέδρου και των καθηγητών της νομικής ήταν ιώδης, των της ιατρικής ξανθός και της φιλολογίας κυανός. Όπως και οι φοιτητές έφεραν στολή χυτώνα, χλαμύδα κυανόχρωμου και πετάσου(πηλίκιο) αρχαϊκού σχήματος. 

Η πρώτη ακαδημαϊκή σύγκλιτος αποτελέσθηκε από τον άρχοντα και τους καθηγητές: Αθανάσιο Πολίτη, Χριστόφορο Φιλητά, Κωνσταντίνο Ασώπιο και Θεόκλητο Φαρμακίδη. Άλλες αρχές ήταν ο έφορος, ο αρχιγραμματέας και ο χαρτοφύλακας.

Οι πρώτοι καθηγητές της Ακαδημίας ήταν ο Κωνσταντίνος Ασώπιος, ο Χριστόφορος Φιλητάς, ο Κωνσταντίνος Σακελλαρόπουλος, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Φρ. Βελφουρ, ο Γαετάνος Γρασσέτης, ο Νικόλαος Πίκκολος, ο Ιάκωβος Λουσινιανός, ο Ιωάννης Αριστείδης, ο Σταμ. Πυλαρινός, ο Ιωάννης Καρανδηνός, ο Ιω. Τουρλινός, ο Αθ. Πολίτης( ο βραδύτερος μητροπολίτης Κερκύρας), ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, ο Κωνστ. Τυπάλδος, ο Πασχ. Καρούσος, ο Λεοπόλδος Ιός, ο Ν. Μανιάκης, ο Γ . Θερειανός, ο Στ. Μαράτος και Στυλ. Σπαθής. Από αυτούς ο Πυλαρινός δίδαξε τη πειραματική φυσική στη δημοτική γλώσσα και δημοσίευε τις παραδόσεις του για να αποδείξει ότι η δημοτική γλώσσα είναι ικανή να χρησιμεύσει και στις επιστήμες.

Άπο τους 150 σπουδαστές που παρακολούθησαν τα προπαρασκευαστικά μαθήματα, μετά από δημόσιες εξετάσεις έγιναν δεκτοί 47, για να αυξηθούν κι αυτοί στη διάρκεια του πρώτου χρόνου σε 82. Γλώσσα της διδασκαλίας ήταν η απλοελληνική. Ο Γκίλφορντ προώθησε όχι μόνο τον κλασικό ελληνικό πολιτισμό, αλλά βοήθησε να καθιερωθεί η νέα ελληνική ως γλώσσα εκπαίδευσης. Πίστευε ότι αύτη ήταν η εθνική γλώσσα των συγχρόνων Ελλήνων , και αγωνίστηκε με διαβήματα και αναφορές προς την κυβέρνηση, η οποία καθυστερούσε την επίσημη καθιέρωση της. 

Παράλληλα με την οργάνωση της λειτουργίας του πανεπιστημίου ένα άλλο πολύ σοβαρό μέλημα του Γκίλφορντ ήταν η δημιουργία της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Τον πυρήνα της αποτέλεσαν τα βιβλία της πρώτης Ιονίου Ακαδημίας (1808-1814), της εποχής τών αυτοκρατορικών Γάλλων, συλλογή που έχει κι αυτή την ιστορία της.

 Ή βιβλιοθήκη πλουτίστηκε σύντομα με δωρεές που έφθασαν άπο τα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Καίμπριτζ καθώς και από προσωπικότητες της Ευρώπης , όπως ο βασιλιάς της Δανίας Φρειδερίκος και άλλοι ευγενείς, χάρη στις σχέσεις και τις προσπάθειες του Γκίλφορντ, που χρονολογούνταν πολύ πριν άπο την ίδρυση της Ακαδημίας (1819, 1820).

Υπήρξε σημαντική δωρεά της Βιβλικής Εταιρείας, με τη μεσολάβηση του "Αγγλου προτεστάντη μισσιοναρίου, γραμματέα της Ionian Bible Society, I. Lowndes, με μια συλλογή από αξιόλογα θεολογικά βιβλία και εκδόσεις της Βίβλου μεταφρασμένης σε όλες σχεδόν τις γνωστές γλώσσες.

Γνωστός βιβλιόφιλος και συλλέκτης σπάνιων βιβλίων και χειρογράφων, ο Γκίλφορντ είχε αρχίσει τη συγκρότηση της προσωπικής βιβλιοθήκης του, που στεγαζόταν στο σπίτι του στο Λονδίνο (24 St James's Place), από τα πρώτα ταξίδια του στην Ευρώπη. Από τις πολυτιμότερες συλλογές του ήταν εκείνη των ελληνικών βιβλίων, γραμμένων στην απλοελληνική γλώσσα καθώς και μια σεβαστή συλλογή ελληνικών χειρογράφων. Τη βιβλιοθήκη αυτή αποφάσισε να μεταφέρει στην Κέρκυρα και να την δωρήσει στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Έτσι άρχισαν να φθάνουν από την Αγγλία διαδοχικά κιβώτια με τα βιβλία του. 

 Ταυτόχρονα, έφθαναν συνεχώς βιβλία από το Λονδίνο και τους βιβλιοπώλες της Ιταλίας . Έκτος από τα βιβλία που μεταφέρονταν από το Λονδίνο, ο Γκίλφορντ ταξίδευε συχνά στο Παρίσι, στη Βιέννη και στην Ιταλία όπου αγόραζε βιβλία και μεγάλο αριθμό χειρογράφων (ολόκληρα αρχεία γνωστών ιταλικών οικογενειών), με τα όποια πλούτιζε συνεχώς τη Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας. Ήταν σε συνεχή επαφή με γνωστούς βιβλιοπώλες της Ευρώπης ( Βιέννη, Τεργέστη, Ρώμη κτλ.) που του προμήθευαν βιβλία ή εκτελούσαν σχετικές παραγγελίες του, καθώς και τι ς προσπάθειες του να συγκεντρώσει ελληνικά χειρόγραφα. 

 Προμήθευε επίσης τη βιβλιοθήκη με ειδικά βιβλία για καθεμιά από τις επιστήμες που διδάσκονταν στην Ακαδημία, σύμφωνα με παραγγελίες των καθηγητών, όπως προκύπτει από την αλληλογραφία του και σχετικούς καταλόγους που διασώζονται στο αρχείο του. 

Ή επίσημη έναρξη της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης της Ιονίου Ακαδημίας έγινε στις 21 Φεβρουαρίου 1825 με διορισμένο έφορο τον Ανδρέα Παπαδόπουλο Βρετό, τον οποίο είχε γνωρίσει στη Νεάπολη, όπου ο Παπαδόπουλος σπούδαζε ιατρική. Η βιβλιοθήκη περιλάμβανε τότε 6.000 τόμους βιβλίων, το μεγαλύτερο μέρος τών οποίων άνηκε στον Γκίλφορντ. 

Η διαμόρφωση του χώρου της βιβλιοθήκης

Στεγαζόταν σε μια μεγάλη αίθουσα του Παλαιού Παλατιού, όπου τα βιβλία ήταν τοποθετημένα σε ερμάρια όμοια με εκείνα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Η αίθουσα είχε δύο ορόφους «με μια στενή γαλαρία ολοτρόγυρα στη μέση των τοίχων της σάλας». Τα επάνω ράφια ήταν ανοικτά, τα κάτω έκλειναν με ξύλινα φύλλα και τα μεσαία φύλλα είχαν δίχτυ σιδερένιο. 

Η συλλογή των χειρογράφων, που το 1827 είχαν φθάσει τις 3.000, ήταν τοποθετημένη σε ράφια στο δωμάτιο του Γκίλφορντ.

 Σε αναφορά του Ανδρέα Κάλβου «ή Βιβλιοθήκη, που έχει ζωή δύο μόλις ετών, περιέχει 30.000 τόμους διαλεχτών έργων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων ανήκει στον ευεργέτη μας. Ξεχωρίζει κανείς τη σπάνια συλλογή των έργων που έχουν γραφτεί σε νεοελληνική γλώσσα από την εποχή που άρχισε να γράφεται ως τις μέρες μας, καθώς και μια άλλη συλλογή, οχι λιγότερο πολύτιμη, ιταλικών χειρογράφων, οπού περιλαμβάνονται χειρόγραφα ιστορικά αρκετά μεγάλου ενδιαφέροντος». «Το 1826 ή Βιβλιοθήκη περιελάμβανε 9000 τόμους, οι μισοί από τους οποίους άνηκαν στον Λόρδο Γκίλφορντ.

Ο ίδιος ο Γκίλφορντ παρακολουθούσε τις διαδικασίες της εξαγωγής των βιβλίων από τα κιβώτια, ήταν μια απασχόληση που του προξενούσε ξεχωριστή ευχαρίστηση. 

Ο Γκίλφορντ αναχώρησε από την Κέρκυρα με το ατμόπλοιο στις 16 Ιουνίου 1827,υποσχόμενος : «να μήν αναχώρηση πλέον από Κέρκυραν μετά το ταξίδιον εκείνο».  

Ξαφνικά έφτασε η θλιβερή αγγελία ότι ο εντιμότατος Κόμης Γκίλφορντ, Αρχων της Ιονίου Ακαδημίας, απεβίωσε, ετών σχεδόν 61.

Λίγο πριν από τον θάνατο του πρόσθεσε 8000 τυπωμένα έργα σ' αυτά που είχε δωρήσει και 3000 χειρόγραφα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αναφέρεται στην ιστορία από τον 12ο αι. Η Βιβλιοθήκη περιείχε 21000 τόμους.

Μέσα στη βαριά αυτή ατμόσφαιρα του πένθους έγινε η έναρξη των μαθημάτων του σχολικού έτους 1827-1828. Ο έφορος Ι. Καραντηνός στον εναρκτήριο λόγο του, με πολλή συγκίνηση προσπάθησε να δώσει ένα τόνο αισιοδοξίας για να ενθαρρύνει τόσο τους καθηγητές όσο και τους μαθητές. Διατύπωσε την ελπίδα ότι στη θέση του προστάτου της Ακαδημίας θα είναι τώρα ο αρμοστής Adam και ή κυβέρνηση θα θελήσει να διαφυλάξει τη λαμπρότητα της Ακαδημίας.

 Η διαθήκη του Γκίλφορντ δεν έγινε γνωστή παρά μόνο στον στενό κύκλο του αρμοστή. Στους κύκλους της Ακαδημίας και το κοινό της Κέρκυρας διαδόθηκε ότι: «ό μακαρίτης Αρχων της Ακαδημίας άφηνεν εις αυτήν την ίδιαιτέραν του περιουσίαν επί δρων τινών, τους οποίους εάν δεν εδέχετο ήη Ιόνιος Κυβέρνησις τότε ήθελε την κληρονομήση ο εξ αδελφής ανεψιός του Κόμης Σέφιελδ». 

Στις 14 Νοεμβρίου 1827, η Γερουσία αποφάσιζε: καμιά καινούρια δαπάνη για την Ακαδημία. Ο αριθμός των νέων εδρών καθηγητών που είχε υποσχεθεί ο αρμοστής στον Γκίλφορντ δεν επικυρώθηκαν. Συγχρόνως ο τραπεζίτης του Γκίλφορντ στην Κέρκυρα, Sr David Brown, κατά διαταγή του κληρονόμου του Γκίλφορντ λόρδου Sheffield, γιου της αδελφής του, έπαψε να πληρώνει τους καθηγητές, το βιβλιοθηκάριο και τους υποτρόφους καθώς και κάθε σχετικό με την Ακαδημία λογαριασμό. 

Σύμφωνα με πληροφορίες του εφόρου, Βρετού, αμέσως μετά τη δημοσίευση του ψηφίσματος του Νομοθετικού Σώματος, του διατάγματος της Γερουσίας και την σύσταση της γενικής επιτροπής με πρόεδρο τον γερουσιαστή Άγγελο Κόνδαρη, ο γενικός γραμματέας της Γερουσίας John Craufurd ενήργησε ως εκπρόσωπος του κληρονόμου του Γκίλφορντ, κόμητος Sheffield: <<Έβαλεν εις δημοπρασίαν όλα τα σκεύη και έπιπλα τούτου, και την ιδίαν αυτού Άκαδημαϊκήν στολήν θαυμάζοντος του κοινού. Επεμψε δέ εις Λονδίνον όλα τα πολύτιμα χειρόγραφα συμποσούντα τον αριθμόν τριών και επέκεινα χιλιάδων, τα όποια σφαλισμένα εις τάς θήκας, εστόλιζον τα ιδιαίτερα δωμάτια του Αρχοντος Γυΐλφορδ και την συλλογών 20.000 δειγμάτων έκ θείου νομισμάτων κατά την περιγραφήν του περίφημου Μιονέτ.>>

Το περιεχόμενο της διαθήκης του Γκίλφορντ δεν έγινε γνωστό στην Κέρκυρα, από φήμες που κυκλοφόρησαν και από τα γεγονότα προέκυπτε ότι δεν εκπληρώθηκαν οι όροι. Για το λόγο αυτό κληρονόμος των υπαρχόντων του Γκίλφορντ που βρίσκονταν στην Κέρκυρα ήταν ο Sheffield. Η συλλογή μεταφέρθηκε στο Λονδίνο στο τέλος του 1830, όπου ό κληρονόμος του τα πούλησε σε αλλεπάλληλες δημοπρασίες που οργάνωσε ο οίκος Evans.

Η λειτουργία της της ιατρικής σχολής ανεστάλει το 1828 και καταργήθηκε μετά από εννέα έτη, υποκαταστάθηκε στη θέση της η σχολή του ''πολιτικού μηχανικου'', η οποία καταργήθηκε το 1857.

 Ως άρχων διαδέχθηκε τον Γκίλφορντ ο Κερκυραίος σοφός ελληνιστής και μεσαιωνοδίφης Ανδρέας Μουστοξύδης. Ο κύκλος των μαθημάτων των διαφόρων σχολών ορίστηκε τριετής, μόνης της νομικής τα μαθήματα παρετείνονταν επί τετραετία.

Η Ακαδημία εξέδιδε διδακτορικά διπλώματα και δελτία δοκίμων, με τα τελευταία να δίνονται στους τελειόφοιτους της Σχολής των Γραμμάτων και της Φιλοσοφίας και χρησίμευαν ως εισιτήρια προς κατάταξη στις άλλες σχολές.

Αργότερα το 1841 προστέθηκαν νέα μαθήματα και κατ' ακολουθία διορίστηκαν νέοι καθηγητές, ο Κουτλουμουσιάνος, ο Οκτάβιος Μοσσότης, ο Ιερώνυμος Σαντώριος, ο Ι. Φ. Λαντζίλης, ο Μ.Γ. Ρακκέτης, ο Φρ. Οριόλης, οι οποίοι μετατέθηκαν από την Ιταλία και δίδασκαν στα Ιταλικά. Κατά τον ίδιο χρόνο περίπου προστέθηκε και το Φαρμακευτικό Σχολείο και μετά από τρία έτη το 1844 ανασυστάθηκε η Ιατρική και Χειρουργική Σχολή της οποία ο κύκλος των μαθημάτων ορίστηκε πενταετής. Τον Μουστοξύδη διαδέχτηκε τελευταίος αρχων ο Αντ. Πολυλάς. Η Ακαδημία καταργήθηκε το 1864.

Παράρτημα της Ακαδημίας ήταν το μουσείο φυσικής, το χημείο, ο βοτανικός κήπος και η αξιόλογη βιβλιοθήκη. Υπήρχε και ωραία συλλογή ττων ορυκτών της Σιβηρίας, την οποίαν κατόπιν άδειας του αυτοκράτορα της Ρωσίας, απέστειλε ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Με τη προσάρτηση του Ιόνιου Κράτους στο Βασίλειο της Ελλάδας, οικονομικοί λόγοι υπαγόρευσαν τη κατάργηση της Ακαδημίας η οποία επί σαράντα χρόνια υπήρξε το κέντρο επιστημονικής παιδείας των Ελλήνων, από το οποίο προήλθαν κατά μεγάλο μέρος οι επιστημονικές δυνάμεις της αναγγενημένης Ελλάδας.

Παρά το γεγονός ότι η Ιόνιος Ακαδημία ήταν βραχύβια και επισκιάστηκε από την Ένωση το 1864, ήταν το πρώτο ελληνικό ακαδημαϊκό ίδρυμα της σύγχρονης εποχής και πρόδρομος του Πανεπιστημίου Αθηνών.  

Copyright Έλενα Παπάζη

Πηγές:

Εγκυκλοπαίδεια Ήλιος

Pierer's Universal Lexicon, Τόμος 17. Altenburg 1863, σ. 830.

Μουσείο Καποδίστρια

Η στοιχειώδης και η μέση εκπαίδευση στα νησιά του Ιονίου