Η Περίοδος της Επτανησιακής λογοτεχνίας, η Κερκυραϊκή Σχολή και οι ευεργέτες της.

 

 

 Ένας αυτόνομος πολιτισμός που οφείλει τη διαμόρφωση του στις ιστορικές τύχες της Επτανήσου, και η μεγάλη μορφή του Σολωμού δημιούργησαν την Επτανησιακή λογοτεχνία, σαν ξεχωριστό κεφάλαιο της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Οι ιστορικοί λόγοι που προπαρασκεύασαν την εμφάνιση της καθορίζουν τα χρονικά όρια  μέσα στα οποία κινήθηκε και αναπτύχθηκε. Έτσι μπορούμε να χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες και βασικές περιόδους την ιδιαίτερη ιστορία της Επτανησιακής λογοτεχνίας. Στη περίοδο της προπαρασκευής (1500-1797).Στη περίοδο της αφυπνήσεως, από το 1797 ως την εμφάνιση του Σολωμού. Στην περίοδο της δημιουργίας από το Σολωμό ως τον Θεοτόκη.

 Οι πρώτες ρίζες τοποθετούνται στη μεταβυζαντινή περίοδο της Ελληνικής ιστορίας. Έπειτα από τη πτώση του Βυζαντίου, η Κρήτη και η Επτάνησος απόμειναν οι μόνες εστίες που συντήρησαν τη παράδοση του ελληνικού πνεύματος και της Ελληνικής τέχνης. Κι όταν αργότερα η κρήτη θα περιέλθει κι αυτή στη τουρκική κυριαρχία, θα μείνουν τα Επτάνησα για να εκφράζουν μαζί με την παράδοση και τη θέληση της φυλής να επιβιώση εθνικά και πνευματικά.

Διονύσιος Σολωμός

Η περίοδος της γαλλικής απελευθέρωσης και της Επτανήσου πολιτείας ξυπνάει την εθνική συνείδηση των Επτανησίων. Η παιδεία που αρχίζει να παρέχεται άφθονη, μαζί με την ανάπτυξη της τυπογραφίας αποτελούν τις ευνοϊκές προϋποθέσεις για γόνιμη πνευματική κίνηση. Εταιρίες, σύλλογοι, Ακαδημίες, περιοδικά, εφημερίδες δίνουν τροφή, όχι μονάχα στους λίγους αλλά και στο μεγάλο κοινό. Η παραγγωνισμένη Ελληνική γλώσσα ξαναπαίρνει τα δικαιώματα της. Η Κέρκυρα στα χρόνια αυτά αποβαίνει αξιοσημείωτο πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο.  Η τέχνη, στην οποιαδήποτε εκδήλωση της, γίνεται αντικείμενο εντατικής καλλιέργειας. 

Κι όταν η περίοδος της προπαρασκευής και της αφύπνισης έκλεισε τον ιστορικό της κύκλο αναφαίνονται οι μεγάλες μορφές με τις πρωτότυπες δημιουργίες. Ο Σολωμός με το έργο και την ακτινοβολία του στέκεται στη κορυφή της πυραμίδας. Ο μεγάλος σταυμός στη δημιουργική του δράση είναι το 1828 που θα εγκατασταθεί στη Κέρκυρα. Ένας ολόκληρος κύκλος ποιητών δέχεται την επίδραση του και την αποδίδει σε έργα που τα σφραγίζουν ευγένεια ύφους, λυρικός παλμός, τελειότητα μορφής και αισθητική πληρότητα, όλες οι αρετες του δασκάλου. Κι όταν εκείνος θα χει πεθάνει, η παράδοση θα συνεχισθεί με οδηγό τον Πολυλά, για να σβήσει, όταν θα παύσουν πια οι αντικειμενικές συνθήκες να ευνοούν τη καλλιέργεια μιας αυτόνομης πνευματικής ζωής.

Ιάκωβος Πολυλάς

Επτανησιακή σχολή είναι το ευρύτερο πλαίσιο και Κερκυραϊκή σχολή το μερικότερο σχήμα, όπου εκφράζουν στο βάθος, το ίδιο πράγμα. Κοινή η καταγωγή και κοινά τα χαρακτηριστικά.

Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της Κερκυραϊκής σχολής. Η αναζήτηση της τελειότητας στη μορφή. Η μεταφραστική προσπάθεια σαν όργανο πολιτιστικής ανυψώσεως του λαού. Η αυστηρή προσήλωση στο ιδανικό του δημοτικισμού. Η ποίηση και η κριτική στάθηκαν οι δύο μορφές του λόγου που καλλιέργησαν περισσότερο οι οπαδοί της Κερκυραϊκής σχολής. Αφετηρία και πρότυπο ο Σωλομός, η πρώτη άρτια και στην μορφη και στην εκτέλεση με καθαρά εθνικό και ιδεαλιστικό περιεχόμενο. Η ιστορία, η φιλοσοφία και η δημιουργική πεζογραφία έχουν κι αυτές τους εκπροσώπους τους στον ευρύτερο κύκλο της Κερκυραϊκής σχολής.

 Ο Μουστοξύδης στο κλάδο της ιστορίας, ο Βράϊλας στο κλάδο της φιλοσοφίας και ο Κ.Θεοτόκης -της πρώτης περιόδου- στην καθαράδημιουργική πεζογραφία ολοκληρώνουν την προσφορά της Κερκυραϊκής σχολής στη πνευματική αναγέννηση της χώρας.

 Άλλωστε η Κερκυραϊκή σχολή έμεινε ώς τα τελευταία χρόνια για να εκφράζει αυτό που συνιθίζεται να αποκαλούμε Επτανησιακό πνεύμα. 

Πηγές

Η κερκυραϊκη σχολή, Ειρήνης Δενδρινού

Επιμέλεια: Έλενα Παπάζη