Το Βιβλίο-όπλο του Φραντσέσκο Μοροζίνι.

 Ένα Βιβλίο-όπλο που ανήκε στον Φραντσέσκο Μοροζίνι, Δόγη της Βενετίας τον 17ο αιώνα. Κατασκευάστηκε στη Βενετία στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Ο ιδιοκτήτης του δερματόδετου βιβλίου μπορούσε να τραβήξει τον μεταξωτό σελιδοδείκτη για να πυροβολήσει όσο το βιβλίο ήταν ακόμα κλειστό. Εκτίθονταν στο Museo Correr στη Βενετία.

 Πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε για προσωπική προστασία και μπορεί να πυροδοτηθεί μόνο όταν το βιβλίο είναι κλειστό μέσω μιας ακίδας σκανδάλης κρυμμένης σε μεταξωτό νήμα που έχει σχεδιαστεί για να μοιάζει με σελιδοδείκτη.

  Ο Lorenzo Cittone γράφει στο βιβλίο του Venise, L'hiver Et L'ete, De Pres Et De Loin , σχετικά με αυτό το απίστευτο βιβλίο όπλο: «Βρήκα σε μια προθήκη του μουσείου Correr, στη Βενετία, το βιβλίο προσευχών του Morosini που παλιά μου άρεσε τόσο πολύ, καθώς εκτός από μερικές προσευχές, αυτό το όμορφο βιβλίο διαθέτει ένα όπλο χωρίς πισινό. Φυσικά, το δέσιμο είναι εκπληκτικό. Και είναι δύσκολο να βγάλεις το όπλο όταν κλείσει το βιβλίο».

   

  Μοροζίνι. Ο βενετός που κατέστρεψε την Ακρόπολη όταν τη βομβάρδισε για να κατακτήσει την Αθήνα από τους Τούρκους. Πέθανε στο Ναύπλιο και ονομάστηκε “πελοποννησιακός” Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι συνέδεσε το όνομά του με το βομβαρδισμό της Ακρόπολης. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1687 κατέπλευσε στο Πόρτο Λεόνε, το σημερινό λιμάνι του Πειραιά, μαζί με το στόλο του. Οι χριστιανοί κάτοικοι της Αθήνας είχαν ελπίδες ότι ο Μοροζίνι θα καταφέρει να τους απελευθερώσει από τους Οθωμανούς. Ο ναός του Παρθενώνα χρησιμοποιούνταν ως μπαρουταποθήκη από τους Οθωμανούς, κάποιος έδωσε αυτή τη πληροφορία στο Μοροζίνι. Οι Τούρκοι ήλπιζαν ότι θα σεβαστεί τομνημείο και δε θα ρίξει βολές εναντίον του. Ο Μοροζίνι δε δίστασε. Βομβάρδιζε επί τέσσερις ημέρες τον ιερό βράχο. Μια οβίδα τρύπησε τη στέγη του Παρθενώνα και χτύπησε πεντακόσια βαρέλια πυρίτιδας.

  

  Ένα μεγάλο τμήμα του ναού καταστράφηκε, μετά από εκατοντάδες χρόνια που άντεξε σε σεισμούς, επιθέσεις και βανδαλισμούς. Λίγες μέρες αργότερα, στρατιώτες του αρχιστράτηγου Μοροζίνι προσπάθησαν να αφαιρέσουν ένα τμήμα της δυτικής πλευράς του ναού, όμως το μόνο που κατάφεραν ήταν το τμήμα να θρυμματιστεί.

  Ο Μοροζίνι γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1619. Γόνος της ενετικής οικογένειας ευγενών, από μικρή ηλικία διακρίθηκε για την ανδρεία του. Σε ηλικία 36 ετών διορίζεται προσωρινά στόλαρχος των ενετικών ναυτικών δυνάμεων μετά το θάνατο του Ενετού ναυάρχου Μοτσενίγου όπου αργότερα γίνεται αρχηγός του στόλου. 

Ο δόγης Φραντσέσκο Μοροζίνι δέχεται την ξύλινη ράβδο και τον Πηλέα στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου» (7 Μαΐου 1699 από τον τότε Μοναχό Τζουζέπε Αρχίντο).
Ζωγράφος Alessandro Piazza. Λάδι σε καμβά. Μουσείο Correr.

  Εκείνη την περίοδο ο ελλαδικός χώρος βρισκόταν υπό την τουρκική κατοχή. Στόχος του Μοροζίνι ήταν να διώξει τους Τούρκους από το Αιγαίο. Έτσι, ξεκίνησε τις πρώτες επιχειρήσεις του από τη Μονεμβασιά, τη Χαλκίδα, ορισμένα λιμάνια της Εύβοιας και τέλος τα Χανιά Κρήτης. Όλες οι επιχειρήσεις απέτυχαν. Εξαιτίας αυτών των αποτυχιών, επεμβαίνει ένας υφιστάμενος του Μοροζίνι, ονόματι Μπαρμπάρο . Τον κατηγόρησε για αναξιότητα και απαίτησε από την κυβέρνηση της Βενετίας να τον ανακαλέσουν. Ο Μπαρμπάρο απέτυχε, καθώς ο Μοροζίνι απαλλάχθηκε από όλες τις κατηγορίες του. 

  Το 1645 αρχίζει ο πέμπτος ενετοτουρκικός πόλεμος, γνωστός ως μεγάλος πόλεμος, μεταξύ της δημοκρατίας της Βενετίας και της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Εξελίσσεται κυρίως έξω από τα τείχη του Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο αλλά και στο Αιγαίο. Οι θανατηφόρες μάχες κορυφώνονται κατά την πολιορκία του Χάνδακα. Τότε η ενετική κυβέρνηση αποφάσισε το Δεκέμβριο του 1666 να στείλει τον αρχιστράτηγο, πλέον, Μοροζίνι. Μετά από 25 χρόνια συγκρούσεων και πολλές απώλειες χριστιανών και μουσουλμάνων, ο Μοροζίνι επεμβαίνει. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1669 παίρνει πρωτοβουλία, συνθηκολογεί και παραδίδει την πόλη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Με την επιστροφή του στη Βενετία, λόγω αυτής της πρωτοβουλίας του, κατηγορήθηκε για δειλία και προδοσία. Διεξάγεται μια δίκη όπου ο Μοροζίνι αθωώνεται. Με την κήρυξη του έκτου ενετοτουρκικού πολέμου το 1684, ο Μοροζίνι είναι πάλι αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων. Ήταν προφανές ότι επιβίωνε σε όλες τις καταστάσεις, είτε έχανε στο πεδίο της μάχης είτε όχι. Ο Μοροζίνι έδρασε και στην Κρήτη Η δράση του Μοροζίνι στον έκτο ενετοτουρκικό πόλεμο 1685. Ο Μοροζίνι είναι διοικητής του ενετικού στόλου. Προσεγγίζει την Κέρκυρα και 2.000 Έλληνες κερκυραίοι εθελοντές ενισχύουν το στόλο του. Αφού κυριεύει τη Λευκάδα, στρέφεται προς τα κάστρα της Πελοποννήσου. Εκεί οι επιτυχίες του ήταν συνεχείς.

Η θριαμβευτική επιστροφή του δόγη Φραντσέσκο Μοροζίνι στη Βενετία (λάδι σε καμβά) Ιταλική Σχολή, (17ος αιώνας) Museo Correr, Βενετία, Ιταλία.

   Μετά τη λεηλασία του τουρκοκρατούμενου κάστρου της Κορώνης, σταματά για πολεμικό συμβούλιο στη Μεθώνη. Στο συμβούλιο αυτό αποφάσισαν να μεταβούν άμεσα στο Μυστρά και στο Ναύπλιο. Αφού φτάνουν στο Γύθειο, ο Μοροζίνι αφήνει το στόλο του να καταλάβει το Μυστρά και συνεχίζει την πορεία του προς τη Μονεμβασιά και το Τολό.

Ο Βενετός ζωγράφος, Francesco Morosini πολεμά τους Τούρκους 1660-1730 Βενετία, Μουσείο Correr - PH © Matteo De Fina.

 Εκεί στις 25 Ιουλίου 1686 αποβιβάζεται το μεγαλύτερο μέρος του στόλου του, επιτίθενται στο Άργος και καταλαμβάνουν το Παλαμήδι. Χάρη στις νίκες του το επόμενο έτος, όπου κατέλαβε όλα τα κάστρα, απελευθερώθηκε όλη η Πελοπόννησος, πέραν της Μονεμβασιάς. Ακολούθησε κι άλλο πολεμικό συμβούλιο. Το θέμα του ήταν η διασφάλιση της Πελοποννήσου με την κατάκτηση της Κορίνθου. Υπήρχε και δεύτερη επιλογή, αυτή της προσπάθειας να καταλάβουν ξανά την Αθήνα. 

Giorgio Sideri, Isola de Candia 16ος αιώνας, έγχρωμο σχέδιο σε περγαμηνή - Βενετία, Museo Correr

  Ο Βενετός αρχιστράτηγος επιλέγει την ανακατάληψη της Αθήνας. Εκεί γίνεται ο καταστρεπτικός βομβαρδισμός του Παρθενώνα. Μετά από αυτή την αποτυχία, έρχεται και η εξάπλωση πανώλης. Μεταδόθηκε από ένα γαλλικό πλοίο στο Ναύπλιο και στο στρατό του Μοροζίνι. Η Γερουσία της Βενετίας όμως εκτίμησε τις νίκες του Μοροζίνι στην Πελοπόννησο και του απένειμε τον τίτλο «Πελοποννησιακός». Ο Μοροζίνι κηρύσσεται Δόγης από τη βενετική δημοκρατία 3 Απριλίου 1688. 

The actions of Francesco Morosini Prince of Venice, Part First, 1694 - Venice, χάρτινο χειρόγραφο, Museo Correr Library.

  Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι ανακηρύσσεται Δόγης από τη Γαληνότατη Δημοκρατία της Βενετίας, ενώ βρισκόταν στον Πόρο με το στόλο του. Λίγες μέρες μετά καταπλέει στον Πόρο η γαλέρα «Βουκένταυρος» προκειμένου να μεταφέρει τα σύμβολα του αξιώματος του Δόγη στο Μοροζίνι. Έτσι, επιβιβάζεται σε αυτό και επιστρέφει στη Βενετία. Παρά το γεγονός ότι έγινε Δόγης, δε σταμάτησε να ενδιαφέρεται για την Πελοπόννησο και όσα συνέβαιναν εκεί. Για πολλές από τις νίκες των Βενετών είχαν μερίδιο ευθύνης οι Έλληνες και η σημαντική τους βοήθεια.

Η έκθεση αφιερωμένη στον Μοροζίνι σε μια αίθουσα του Μουσείου Correr (Βενετία)

 Οι Βενετοί αποφασίζουν να εφαρμόσουν πιο φιλελληνική πολιτική. Έτσι, αποφυλακίζουν τον κουρσάρο Λιμπεράκη Γερακάκη και τον ορίζουν μπέη της Μάνης. Ο Μοροζίνι στις 24 Μαΐου 1693, σε ηλικία 75 ετών, επιβιβάζεται και πάλι στο «Βουκένταυρο» με προορισμό αρχικά το Ναύπλιο και μετά το Τολό. Ο Μοροζίνι έπασχε από χρόνια λιθίαση, δηλαδή πέτρες σε διάφορα ζωτικά όργανά του.

Κέρκυρα, Σαν Τζάκομο. Γλυπτική σύνθεση  με τη παράσταση θριάμβου του Μοροζίνι
Το γλυπτό στήθηκε κρυφά μια νύχτα του 1691 ως πρόκληση των Βενετών για τη Λατινική Εκκλησία. Η Βενετία θέλησε με αυτή τη κίνηση να ενοχλήσει τους Λατίνους και να δικαιώσει τον Δόγη της για την πιστή ακολουθία της πολιτικής της πατρίδας του.

  Ενώ βρισκόταν στο λιμάνι της Καρύστου, η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε. Αμέσως απέπλευσε για το Ναύπλιο εσπευσμένα. Στις 27 Δεκεμβρίου 1693, σε ηλικία 75 ετών, ο Φραντσέσκο Μοροζίνι πέθανε και ταριχεύτηκε. Το πτώμα του μεταφέρθηκε στη Βενετία και τοποθετήθηκε σε κρύπτη του ναού Αγίου Στεφάνου των Αυγουστίνων στις 16 Ιανουαρίου 1694. 

 O δόγης αγαπούσε τη γάτα του, Νίνι, τόσο πολύ που την ταρίχευσε με ένα ποντίκι ανάμεσα στα πόδια της όταν πέθανε. Το ταριχευμένο σώμα της γάτας του Μοροζίνι φυλασσόταν στο παλάτι του στον Άγιο Στέφανο. Τον 19ο αιώνα, το περιεχόμενο και οι διακοσμήσεις του παλατιού τέθηκαν προς πώληση, αλλά ευτυχώς ο Δήμος της Βενετίας παρενέβη για να αγοράσει τα πολύτιμα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένου του σώματος της γάτας και του βιβλίου-όπλου.

Φόρεμα Francesco Morosini. Φωτογραφία του Federico Roiter με την ευγενική προσφορά του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Βενετίας. Φωτογραφία ιδιοκτησία του Πολιτιστικού Συλλόγου Aretè.

Πηγές

vintag.es

H μηχανή του χρόνου

venetian cat, the Venice blog

artflakes.com

Μetropolitano.it

Corfuhistory.eu