Το Άλογο ως Μούσα Της Ζωγραφικής Τέχνης

  

Τα άλογα άρματος του Ήλιου

  Η φιγούρα του εμφανίζεται για πρώτη φορά σε προϊστορικές ζωγραφιές σπηλιών της λίθινης εποχής εκτιμώμενες περίπου 17.000 ετών.

Και η μορφή του επακολούθησε να εμπνέει κα να αποτυπώνεται σε ολόκληρη την ιστορία της τέχνης. Και καθώς αποτυπώνονταν η όψη του στα έργα μεγάλων ζωγράφων στο πέρασμα των ετών αποτυπωνόνταν και η δράση, η θέση και ο χαρακτήρας του στη ζωή.

   Η εικόνα των ίππων ήταν κοινή στην αρχαία αιγυπτιακή και ελληνική τέχνη, με πιο εκλεπτυσμένες εικόνες και με μεγαλύτερη γνώση της ανατομίας του σώματος.

Εμφανίστηκαν αρχικά στην αρχαία Ελλάδα και σε μεταγενέστερο χρόνο στο ρωμαϊκό έργο.  

    Η ελληνική μυθολογία υιοθέτησε στα χρονικά της άλογα αθάνατα, περίφημα για τη ταχύτητα τους, γεννημένα από τιτάνες ,θεούς, φαινόμενα και τέρατα, με ικανότητες όπως να μιλούν προφητικά ώστε να αποτρέπουν ακόμη και πολέμους. Να συμμετέχουν στη σχεδίαση του άρματος κατά τον Τρωικό πόλεμο, να σέρνουν με ακλόνητη δύναμη τα άρματα των Διοσκούρων και του ήλιου. Να λειτουργούν ως τιμωροί όπως τα ανθρωποφάγα άλογα του Διομύδη με τους χάλκινους σιαγόνες .

Τα ανθρωποφάγα άλογα του βασιλιά Διομύδη.

     Ο φτερωτός Πήγασος που συμβόλιζε αλληγορικά το θαλάσσιο νέφος -ως γιος του Πωσειδώνα- όπου ανήλθε στον Όλυμπο, στην έδρα των Αθανάτων, και διέμενε στην υπηρεσία του Δία χρησιμοποιούμενος για την μεταφορά των κεραυνών από το εργαστήριο του Ηφαίστου. Λατρεύτηκε ως θεότητα.

Πήγασος και ΑΘηνά

   Πολλές υπήρξαν οι παραστάσεις του Πήγασου κυρίως σε νομίσματα και δακτυλιόλιθους κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους μέχρι και τους τελευταίους Ρωμαϊκούς ως άλογο με πτέρυγες. Και αυτό αντικατοπτρίζει την αγάπη των ανθρώπων και την αξία που του είχαν δώσει γνωρίζοντας το μέσα απο τους μύθους ως ένα ακέραιο χαρακτήρα τιμώντας το σαν άνθρωπο. 

   Aνάμεσα στα μυθικά πλάσματα που δημιουργήθηκαν με τη μορφή αλόγου ήταν και ο μονόκερoς . Ένα μυθικό ον με ένα κέρατο στο μέτωπο, συνήθως άγριο και αδύνατο να πιαστεί. Έχει ταυτιστεί με την αγνότητα ενώ στον Μεσαίωνα συμβόλιζε το Άγιο Πνεύμα αλλά και τον Διάβολο. 

   Οι κένταυροι, επίσης μυθικά πλάσματα, οι οποίοι στην ιστορία και την τέχνη απεικονίζονται μεν ανθρωπόμορφοι, ως ιδιοσυγκρασίες, όμως, φαίνεται πως δεν ήταν αρκετά ισορροπημένοι και παρουσιάζονται ως είδη πρωτόγονα, που όφειλαν περισσότερα στη ζωική φύση τους παρά στην ανθρώπινη κληρονομιά τους.

Η φαντασία των αρχαίων Ελλήνων τους ήθελε να έχουν σώμα αλόγου και από τον τράχηλο και πάνω στήθος, χέρια και κεφάλι ανθρώπου.

   Η γοητεία του πλάσματος για τη τέχνη της ζωγραφικής ήταν και είναι έμπνευση για τους καλλιτέχνες. Με το πέρασμα από τη μυθολογία στη πραγματικότητα, τα άλογα τα συναντάμε συχνά σε απεικονίσεις τους στη μάχη ως δυνάμεις πολέμου. Η στρατιωτική τέχνη απεικονίζει συχνά το άλογο στη μάχη με ιππικό, άμαξες και τοξότες αλόγων που εμφανίζονται ακόμα και σε σε αρχαία αντικείμενα.

Ναπολέων και Μαρένγκο.

    Το άλογο ήταν λιγότερο διαδεδομένο στην παλαιοχριστιανική και βυζαντινή τέχνη, βρισκόταν όμως εκεί για να απεικονίζεται ως πιστός σύντροφος αγίων της εκκλησίας και πολέμαχος για το καλό και του δίκαιο δηλώνοντας τη παρουσία του  κυρίαρχα στα θρησκευτικά θέματα

Έργο του Έλ Γκρέκο

Άγιος Δημήτριος

  Η περίοδος της Αναγέννησης που ξεκίνησε τον 14ο αιώνα έφερε μια αναβίωση του αλόγου στην τέχνη. 

    Τα άλογα εμφανίζονται συχνά σε έργα τέχνης μεμονωμένα, ως βάση για ένα σημαντικό άτομο, ή προσδεδεμένα σε ποικιλία ως τρόπος μεταφοράς.

    Οι περισσότερες σύγχρονες παραστάσεις σχετίζονται με ιπποδρομίες, την αθλητική τέχνη του αλόγου, ή  με την ιστορική παράδοση κάουμποϋ ή ιθαγενών της Αμερικής. Στο Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζονται οι απεικονίσεις κυνηγιού αλεπούδων και νοσταλγικών αγροτικών σκηνών με άλογα. 

 

 

    Στην εποχή του Μπαρόκ καθιερώθηκε η παράδοση της προσωπογραφίας των ιπποειδών, με καλλιτέχνες όπως ο Peter Paul Rubens, ο Anthony van Dyck και ο Diego Velázquez να απεικονίζουν βασιλικά θέματα πάνω στα βουνά τους. 

   Γεννημένος το 1724 ο Φραντς Μαρκ  συνδέθηκε τόσο με τα ιππικά του θέματα που ήταν γνωστός ως "ζωγράφος αλόγων".  Τα βιβλία του με τα ανατομικά σχέδια του αλόγου βοήθησαν καλλιτέχνες κατά την εποχή του ρομαντισμού. 

Φραντς Μαρκ

Φραντς Μαρκ

   Οι φωτογραφικές μελέτες του Eadweard Muybridge για την κίνηση των ζώων είχαν επίσης τεράστια επιρροή στην τέχνη, καθώς επέτρεψαν στους καλλιτέχνες να κατανοήσουν καλύτερα τα άλογα. 

 

   Σημαντική η παρουσία τους ακόμα στα παιδικά παραμύθια να μαγνητίζουν τη φαντασία των παιδιών γεμίζοντας τα με θάρρος και τόλμη μέσα στη μαγεία και τις λαϊκές αφηγήσεις των θρύλων που μετατράπηκαν σε λογοτεχνικά εικονογραφημένα έργα. 

    Η πορεία τους στους αιώνες δείχνει τη δύναμη τους αμετάβλητη από θεότητες προφήτες, πολέμιστές, αθλητές, εργάτες, συνοδοιπόρα, πιστοί σύντροφοι χωρίς κανέναν αποσυμβολισμό στο πέρασμα των χρόνων και χωρίς στιγμή να χάσουν τον αριστοκρατικό τους χαρακτήρα, στεκόμενα στη ζωγραφική σκηνή ισότιμα με την ανθρώπινη μορφή.

copyright Έλενα Παπάζη